‘Uranium verziekt Afrika’

De Areva-groep, wereldwijd nummer één op het vlak van nucleaire energie, heeft in Noord-Niger al decennialang twee grote uraniummijnen. Het bekleedde er tot voor kort zelfs een monopolie-positie. Maar hongerig naar buitenlandse deviezen verkocht de Nigerese staat in 2007 ook exploitatie- en onderzoeksvergunningen aan andere firma’s uit Europa, de VS, Australië, China en India.
Ondanks getouwtrek met de overheid kreeg ook Areva nieuwe exploitatievergunningen. ‘Het bedrijf zal in Imouraren ’s lands grootste mijncomplex bouwen’, weet activiste Anne Roussel van het collectief Areva ne fera pas la loi au Niger. ‘Daarvoor zijn, zonder enig overleg, weidegronden en waterputten tot verboden terrein uitgeroepen. Heel wat Toearegs zien zich verplicht te verhuizen of raken aan de bedelstaf.’
Het onafhankelijk onderzoekslabo Criirad stelde in 2003 vast hoe de Franse mijnactiviteiten het drinkwater in Noord-Niger besmetten. Ook volgens Criirad werd radioactief gas en stof van mijnterrils met de wind meegevoerd en ingeademd door mijnwerkers en omwonenden. Afbraakmateriaal uit de fabrieken zou zijn verpatst als oud ijzer. ‘Intussen is er beterschap,’ zegt kernfysicus Bruno Chareyron van Criirad, ‘maar nog niet voldoende.
Nog altijd vinden we oud ijzer in huizen of markten. Nog altijd worden honderdduizenden tonnen radioactief afval gestockeerd in open lucht. Radongas komt in aanzienlijke hoeveelheden uit de verluchtingspijpen van ondergrondse mijngangen en het probleem van watervervuiling wordt veronachtzaamd.’
De kwalijke gevolgen van veertig jaar uraniumproductie vallen straks misschien in het niet bij de mijnactiviteiten van al die andere firma’s. Roussel vreest alvast het ergste. ‘Nu reeds is één van de twee fossiele grondwaterlagen in het noorden van Niger voor tweederde uitgeput. Als straks nieuwe bedrijven water beginnen pompen, zal de andere binnen de vijftig jaar droog staan.’ Volgens Chareyron riskeert een horde kankerpatiënten hulpeloos achter te blijven zodra het uranium op is. ‘Toen Areva haar uraniummijnen in Gabon sloot, was het gedaan met de gratis ziekenhuishulp voor de intussen ex-werknemers.
Nochtans verergeren of duiken uraniumgerelateerde ziektes pas op na jaren blootstelling. Als Areva uit Niger wegtrekt, is het wellicht gedaan met medische hulp, het oppompen van drinkwater en leveren van stroom.’