Vakbonden en ngo’s maken zich zorgen over centrumlinkse koers van ‘hun’ presidentskandidaat

Lula, die al drie keer eerder deelnam aan de Braziliaanse
presidentsverkiezingen maar telkens werd verslagen, haalt nu in de
opiniepeilingen bijna 40 procent van de stemmen. Hij doet het meer dan twee
keer beter dan zijn belangrijkste concurrent, de voormalige
gezondheidsminister José Serra, die nochtans met de Sociaal-Democratische
Partij en de Brazilianse Democratische Beweging twee van de sterkste
partijen achter zich heeft. Analisten denken dat het weliswaar moeilijk
maar niet onmogelijk is voor Lula om meteen bij de eerste ronde op 6
oktober een meerderheid te halen, zodat de tweede ronde op 27 oktober
overbodig wordt.

Met Lula zou een echt boegbeeld van links in het presidentieel paleis
belanden. Luiz Inacio da Silva raakte vanaf 1978 in heel Brazilië bekend
als de aanstoker van een reeks stakingen die de militaire dictatuur
uitdaagden. Nog voordat de militairen in 1985 weer naar hun kazernes
terugkeerden, lag Lula mee aan de basis van de oprichting van de CUT, de
grootste vakbondskoepel in het land. Hij had ook een aandeel in de
stichting van de PT, waarvoor hij nu voor de vierde keer naar de
presidentsverkiezingen trekt.

Gilmar Mauro, een van de nationale coördinatoren van de Braziliaanse
landlozenbeweging MST en Guacira de Oliveira, de voorzitter Feministisch
Studie- en Adviescentrum (Cfemea) denken dat de verkiezing van Lula een
goede zaak kan zijn voor de sociale bewegingen in Brazilië en voor de
participatie van de bevolking aan het beleid. Maar ze hebben wel zware
twijfels bij de bondgenoten waarmee de PT-kandidaat optrekt en zijn
gematigde discours.

“De regering van mijn dromen zal het niet worden,” zegt de Oliveira. Ze zit
vooral in met de alliantie tussen Lula’s PT en de Liberale Partij (PL). De
PL zorgde ervoor dat een wetsvoorstel dat abortus in alle omstandigheden
zou toelaten, uit het gemeenschappelijke verkiezingsprogramma werd
afgevoerd; ook tegen het burgerlijk homohuwelijk heeft de PL een veto gesteld.

Toch blijft de Oliveira erbij dat Lula “de beste keuze” is tussen alle
kandidaten. Zo ziet ook Lucía Xavier het, de directeur van de
niet-gouvernementele organisatie Crioula (zwarte vrouw). “Een arbeider aan
het hoofd van de regering schept kansen dat iedereen die tot hiertoe werd
uitgesloten wordt gehoord zeker niet alleen de zwarte bevolking.” Maar
haar collega
Ivanir dos Santos, de voorzitter van het Centrum voor de Marginale
Bevolkingsgroepen, heeft meer twijfels. Volgens haar zal een regering onder
leiding van Lula voor enorme economische problemen staan. De alliantie
tussen PT en PL belooft bovendien niet veel goeds voor de zwarte
Brazilianen. Protestantse geestelijken spelen een belangrijke rol in de PL,
en dat zijn “gezworen vijanden van de Afrikaanse religies”, zegt dos Santos.

Lula heeft ook informele samenwerkingsafspraken gemaakt met politici die in
een kwaad daglicht staan, zoals Orestes Quercia, de voormalige gouverneur
van Sao Paulo die van corruptie wordt verdacht. Bovendien heeft de
PT-kandidaat afstand genomen van bepaalde linkse initiatieven, zoals de
door de Braziliaanse bisschoppenconferentie en 60 sociale organisaties
opgezette volksbevraging over de Pan-Amerikaanse Vrijhandelszone (FTAA)
waaraan 10 miljoen mensen deelnamen. Ook met de Landlozenbeweging willen
Lula en de PT voorlopig niet meer geassocieerd worden de bezettingen van
landerijen en regeringsgebouwen waarmee de MST zijn eisen kracht bijzet,
zouden kiezers kunnen afschrikken die wel voor veranderingen zijn, maar
geen voeling hebben met de traditionele sociale strijd die rijkelijk
gensters slaat.

Lula is overgeschakeld op een discours “van het midden” stelt Joao Pedro
Stédile, de bekendste leider van de MST, en de allianties die hij smeedt
“brengen de linkse traditie en de partij schade toe.” Toch kiezen ook de
MST en andere boerenbewegingen voor Lula, omdat zijn kandidatuur “symbool
staat voor de verandering”, zeggen Stedile en Mauro. Volgens hen is het de
mobilisering van de bevolking die uiteindelijk zal uitmaken hoe progressief
de nieuwe regering zal uitvallen.