‘Vanuit journalistiek standpunt is Obama erger dan Bush’

‘Als je de openheid van president Barack Obama over nationale veiligheid vergelijkt met het tijdperk van zijn voorganger George W. Bush, dan is de analyse dubbel. Wat betreft de vrijgave van geclassificeerd materiaal is de situatie onder Obama zonneschijn in vergelijking met de duisternis van Bush, of het nu gaat om het budget van de inlichtingendiensten, het nucleaire arsenaal of andere thema’s. We hebben destijds een rechtszaak tegen Bush aangespannen omdat hij de e-mails van het Witte Huis niet archiveerde. Vier maanden nadat Obama was aangetreden, heeft hij daarover een schikking getroffen. Obama zette een archiefsysteem op en redde op die manier 220 miljoen e-mails van het personeel van het Witte Huis waar Bush zich van wilde ontdoen.

Een ander voorbeeld zijn de dossiers over marteling. Bush heeft zich vijf jaar lang verzet tegen de ontsluiting daarvan, Obama gaf ze meteen vrij nadat hij als president was aangetreden.’

Toch is het glas maar halfvol, zegt Blanton, want niet alles wat Obama heeft beloofd, is ook gerealiseerd. ‘Neem Obama’s belofte om tegen 29 december 2013 een bestand van 400 miljoen pagina’s historische geheimen vrij te geven. Tot nu toe is daarvan slechts 70 miljoen gerealiseerd. Je kan gerust spreken van een complete mislukking.’

Het National Security Archive heeft momenteel drie rechtszaken lopen tegen de Amerikaanse overheid. ‘Een slaat op de geschiedenis van de heimelijke operaties van de CIA, die we in handen willen krijgen. Een tweede zaak gaat over documenten van de Securities and Exchange Commission, die Amerikaanse bedrijven controleert. De commissie vond bewijzen dat Chiquita twintig jaar lang geld had betaald aan Colombiaanse doodseskaders verantwoordelijk voor moorden op mensenrechtenactivisten. Het bestuur van die commissie is het met ons eens dat de documenten in kwestie mogen worden vrijgegeven, maar Chiquita heeft een omgekeerde rechtszaak ingespannen om dat te verhinderen.’ De derde rechtszaak is direct gelinkt aan de NSA-onthullingen van Edward Snowden. ‘Daaruit bleek dat Justitie nota’s heeft uitgevaardigd die de basis vormen voor afluisteren zonder gerechtelijk bevel. Wij stellen dat dat indruist tegen het vierde amendement van de Amerikaanse grondwet en willen de nota’s inkijken.’

Bovendien wijst Blanton erop dat onder Obama meer Amerikaanse ambtenaren voor Justitie zijn gedaagd omwille van lekken dan onder al zijn voorgangers samen. ‘Je zou dus kunnen stellen dat Obama vanuit journalistiek standpunt erger is dan Bush. Obama’s voorgangers slaagden er gewoonweg niet in om de lekkende ambtenaren te traceren. Maar nu, met al de surveillance op e-mails en metadata, kunnen ze worden opgespoord –zelfs zonder dat de journalisten die de lekken uitbrengen daarvoor als getuige naar de rechtbank moeten.’