Vaxholm: de Europese overlegeconomie ondermijnd?

Vaxholm is een archipel van 64 kleine eilandjes voor de kust van Stockholm, Zweden. De gemeente telt nog geen 10.000 inwoners maar dat belette Vaxholm niet Europese geschiedenis te schrijven –al was dat ongetwijfeld niet de bedoeling toen de werken aan een school in 2004 startten. Laval, een Lets bedrijf, haalde die overheidsopdracht binnen, richtte speciaal de firma L&P Baltic Bygg op en stuurde enkele ploegen Letse bouwvakkers naar Vaxholm om de klus tegen Letse lonen te klaren.
De Zweedse collega’s legden zich niet neer bij die sociale dumping en blokkeerden de werf. L&P Baltic Bygg ging failliet, de Letten gingen elders aan de slag en de Zweedse vakbonden waren tevreden dat ze een nefaste trend tijdig konden stoppen. Laval ging echter in beroep, de Zweedse arbeidsrechtbank vroeg advies aan het Europees Hof in Luxemburg, en de uitspraak van dat Hof op 18 december zal nog lang van zich laten spreken.
Het goede nieuws voor de Europese vakbonden is dat het Hof het recht op staken erkend heeft. De Britse “socialistische” regering had tijdens de pleidooien nog tegen dat recht geargumenteerd. De Belgische regering heeft trouwens de kant van de vakbonden gekozen in dit dispuut.
De andere kant van de medaille is echter dat het Hof oordeelt dat een bedrijf enkel gehouden is aan regels die duidelijk bij wet vastgelegd zijn. In België bestaat een wettelijk minimumloon en een algemeen geldende CAO, bij ons zou een operatie als die van L&P Baltic Bygg volgens deze uitspraak dus niet kunnen. In Scandinavië worden arbeidsvoorwaarden veel minder wettelijk vastgelegd, daar werkt men liever op basis van een lange traditie van actief overleg dat zowel economisch als sociaal goede resultaten opleverde. Centraal daarin staat de combinatie van verantwoordelijkheidszin en flexibiliteit voor alle partners.
John Monks, secretaris-generaal van het Europees Vakverbond, noemt het ironisch dat het Hof nu met dit standpunt komt, enkele dagen nadat de Europese staats- en regeringsleiders stelden dat de toekomst van de EU ligt in flexicurity. ‘Dat concept is gebaseerd op het succesvolle Scandinavische model waarin economische dynamiek verzoend wordt met sterke, flexibele collectieve arbeidsonderhandelingen en een actief welvaartsbeleid.’
Zweden wordt nu gedwongen te kiezen tussen zijn eigen traditie van maatschappelijke consensus of de bescherming van de arbeidsvoorwaarden en -lonen via rigide wetten. John Monks denkt dat Zweden voor de wettelijke beperkingen moet gaan als het een xenofobe reactie tegen goedkope Baltische arbeiders wil voorkomen.

Voor de GPS-liefhebbers: Vaxholm ligt op 59°24’ N 18°21’ O