Veel luchtvaartmaatschappijen op de rand van de afgrond

De Latijns-Amerikaanse luchtvaartsector heeft zich nog niet hersteld van de
wereldwijde groeivertraging die in 2001 inzette en de gevolgen van de
aanslagen van 11 september van dat jaar. De combinatie van spaarzaamheid en
angst deden ook in Latijns-Amerika de aantallen passagiers verscheidene
maanden fors afnemen; bovendien hebben de terreuraanslagen de
verzekeringspremies verveelvoudigd. De stijgende brandstofprijzen hebben de
problemen nog verscherpt, en in sommige landen zijn ook de luchthaventaksen
opgetrokken om bijkomende veiligheidsmaatregelen te financieren. Vooral de
maatschappijen van de Mercosurlanden (Argentinië, Brazilië, Paraguay en
Uruguay) hebben ook te lijden onder de economische ineenstorting van
Argentinië.

Als de brandstofprijzen nog verder stijgen als gevolg van een oorlog in
Irak, dreigt dat een druppel te veel zijn voor veel maatschappijen die al
in slechte papieren zitten sinds de Aziëcrisis van 1997 en de
daaropvolgende financiële problemen in Zuid-Amerika.

De evolutie van het aantal passagiers ziet er eigenlijk nog niet zo somber
uit voor Latijns-Amerika. Van januari tot oktober 2002 vervoerden de
Latijns-Amerikaanse maatschappijen 2,5 procent meer mensen dan in diezelfde
periode in 2001. Europa en Noord-Amerika deden voor die tijdsspanne
verliezen optekenen van respectievelijk 7,6 en 3,2 procent. Alleen Azië en
de regio van de Stille Oceaan groeiden nog iets sneller met 2,9 procent.

Maar de problemen op de Noord-Amerikaanse markt, die op 10 december
culmineerden in het failliet van United Airlines, hebben een
onvermijdelijke weerslag op Latijns-Amerika. De meeste internationale
luchtvaartmaatschappijen in Latijns-Amerika zijn immers sterk afhankelijk
van de vraag naar vluchten naar Miami, New York en Los Angeles.

Eind oktober liet de Mexicaanse overheid weten dat het de privatisering van
de openbare luchtvaartmaatschappijen Aero México en Mexicana de Aviación
uitstelt tot de omstandigheden weer gunstiger worden. Experts schatten de
verliezen van de twee staatsondernemingen in 2002 op 1,6 miljard dollar.
Sinds eind 2001 zijn 6.000 van de 30.000 werknemers van Aero México en
Mexicana de Aviación ontslagen.

In Brazilië kijkt Varig, de marktleider voor internationale vluchten, aan
tegen een schuld van 770 miljoen dollar. Het fundament daarvan werd in de
jaren 80 gelegd, maar de cijfers begonnen snel aan te zwellen vanaf 1999
als gevolg van de ontwaarding van de real. De eigenaars van Varig sluiten
voorlopig wel een verkoop van de maatschappij of een herkapitalisering via
de inbreng van buitenlandse investeerders uit.

De 37 luchtvaartmaatschappijen in Argentinië verloren de helft van hun
klanten of meer dan een miljoen passagiers in de eerste zeven maanden van
2002. Samen boekten al die ondernemingen in de eerste helft van het jaar
een half miljard dollar verlies. Aerolíneas Argentinas, de belangrijkste
maatschappij, heeft de storm alleen doorstaan dankzij de inbreng van zijn
nieuwe eigenaar, de Spaanse groep Mar Sans. Die slaagde erin 60 procent van
de 800 miljoen dollar die Aerolíneas in het krijt staat te laten
herschikken. De maatschappij heeft ook geprofiteerd van het vertrek van Air
Canada, Delta, KLM, Mexicana de Aviación, Qantas en South African uit
Argentinië.

In deze omstandigheden zullen niet meer dan drie Latijns-Amerikaanse
luchtvaartmaatschappijen overleven, en één daarvan zal Lan-Chile zijn,
maakt de Chileense zakenman Sebastián Piñera zich sterk. Piñera is de
eigenaar van de Chileense maatschappij die nog onder het bewind van dicator
Augusto Pinochet werd geprivatiseerd. Toch kunnen de private
luchtvaartmaatschappijen in Latijns-Amerika niet rekenen op de staatssteun
die hun Noord-Amerikaanse concurrenten overeind houdt. In september riepen
de Amerikaanse maatschappijen het Congres op een oorlogssubsidie in het
leven te roepen als er een offensief komt tegen Irak en de olieprijs
daardoor gaat stijgen.