Veiligheidsraad op sterven na dood - analyse

Tot nader order is de Veiligheidsraad de enige politieke instelling ter wereld die gemachtigd is om te beslissen over oorlog en vrede. Een aanval op Irak zonder een tweede resolutie betekent daarom ook een aanval op een mechanisme dat de machtsstrijd tussen landen onderling onder controle houdt. Dat beseft ook de Amerikaanse president George W. Bush. Nu de 15-koppige V-Raad zijn plannen voor een onmiddellijke oorlog dwarsboomt, waarschuwt hij dat de vrije landen niet mogen toelaten dat de Verenigde Naties in de geschiedenis wegdeemsteren als een inefficiënt en irrelevante praatclub. Als de Veiligheidsraad zijn autoriteit niet laat gelden, zegt Bush, gaat het met de VN de richting uit van de Volkenbond. Die werd in 1946 ontbonden omdat hij niet kon verhinderen dat de Tweede Wereldoorlog losbarstte.

VN-baas Kofi Annan reageerde vorige week met zijn gebruikelijke zin voor kalmte. Zeggen dat de Veiligheidsraad de kant opgaat van de Volkenbond als hij niet zus stemt, is een overdrijving. De Verenigde Naties reiken veel, veel verder dan de Irak-crisis.” Annan ergerde zich al meermaals openlijk aan de Irak-obsessie van de internationale gemeenschap, die ten koste gaat van dringender (humanitaire) problemen - aids, de heropbouw van Afghanistan, Noord-Korea … We bekommeren ons om economische, sociale, humanitaire en andere zaken en ontfermen ons over vele andere crises in de wereld, voegde Annan eraan toe.

Sommigen suggereren dat de geloofwaardigheid van de V-Raad een dodelijke slag krijgt als ze niet instemt met actie. Ik geloof dat haar geloofwaardigheid en invloed zal stijgen als ze een uitweg vindt uit deze crisis,” zegt Annan. Gisteren (maandag) ging de VN-baas zelf zo ver om te voorspellen dat een oplossing inzake Irak ook een doorbraak kan betekenen voor het grootste probleem van het Midden-Oosten - de Palestijns-Israëlische relaties.

Annans analyse is erg voluntaristisch. Andere uitingen van het multilateralisme à la VN sterven intussen een stille dood. De Ontwapeningsconferentie, het enige internationale ontwapeningsforum, ligt al jaren op apegapen als gevolg van het feit dat de VS dat doel enkel met bilaterale onderhandelingen wil bereiken. Of het nu over landmijnen, nucleaire wapens of ruimteschilden gaat, Washington ligt dwars bij zowat alle pogingen om tot ontwapening te komen via internationale verdragen.

Claude Martin, directeur-generaal van het Wereldnatuurfonds, gelooft dat de crisis zal leiden tot nieuwe allianties die de huidige zwaktes van het internationale systeem kunnen verhelpen. Martin denkt dat de uitkomst hoe dan ook zal leiden tot nieuwe constellaties van verlichte regeringen, intergouvernementele instellingen, ngo’s, vooruitstrevende bedrijven en creatieve denkers.