Venezolaans referendum over grondwet gaat eigenlijk over Chávez

Het voorstel van grondwetswijziging schrapt het aantal termijnen waarvoor een politicus verkozen worden in Venezuela, ook die van het presidentschap. Hugo Chávez is al 10 jaar aan het bewind en wil er nog minstens 10 bij doen, “minstens tot 2019”, zoals hij zelf zegt. Volgens de huidige grondwet loopt zijn mandaat in januari 2013 af en mag hij dan niet meer opkomen.
“Het saldo van die 10 jaar regeren is zeer positief”, zei Chávez zelf in een televisie-interview. “Een decennium geleden bevond de helft van de bevolking zich in armoede, wij hebben dat tot 25 procent teruggebracht.”
Hij verwijst onder meer naar verklaringen van Alicia Bárcena, uitvoerend secretaris van de gezaghebbende Economische Commissie voor Latijns-Amerika en de Caraïben. Die ziet in Venezuela “zeer positieve indicatoren op sociaal vlak”, aangezien “het een van de landen is waar de sociale uitgaven van de overheid het hoogst zijn: bijna 14 procent” van het bruto nationaal product. Bárcena bevestigde dat de extreme armoede in Venezuela van 25 naar 8,5 procent is gedaald.
“De cijfers tonen een vermindering van de algemene en extreme armoede, een positieve voortzetting van een inclusief onderwijsbeleid, en ook verbeteringen op het vlak van voeding en consumptie”, zegt  Marino Alvarado, coördinator van Provea, een van de belangrijkste mensenrechtenorganisaties in het land.

Onveiligheid

De werkloosheid is van 12 naar 6 procent gedaald. “Maar desondanks vinden de mensen dat werkloosheid het op een na grootste probleem is, na de onveiligheid, wat verklaard kan worden door de zeer precaire en slecht betaalde jobs”, zegt Luis León, directeur van het enquêtebureau Datanálisis.
De onveiligheid is voor bijna 80 procent van de Venezolanen het belangrijkste probleem. Het land telt 13.000 moorden per jaar, bijna 50 per 100.000 inwoners. In de armste wijken van Caracas vinden elk weekend tientallen moorden plaats, meer dan 130 per 100.000 inwoners.
De oppositie probeert vooral daar garen van te spinnen in de referendumcampagne. Een ‘neen’ tegen de grondwetswijziging is voor haar ook een ‘neen’ tegen nog meer jaren van onveiligheid. De oppositie schakelde nog een versnelling hoger toen Chávez het bevel gaf traangas te gebruiken tegen studentenbetogingen tegen zijn grondwetswijziging terwijl de arme wijken een politie-opreden tegen de criminaliteit eisen. “Het thema van de onveiligheid staat alle dagen op onze agenda”, verdedigt Chávez zich. “Ik ben niet repressief van aard, en wanneer we tegen de werkloosheid, de armoede en voor een inclusief beleid vechten, dan bestrijden we de misdaad.”

Proteststem

Chávez probeerde in 2007 al eens zijn onbeperkte herverkiesbaarheid te forceren via een referendum, maar dat voorstel werd door 51 procent van de kiezers verworpen. Miljoenen kiezers die hem in 2006 opnieuw tot president hadden gekozen, waren toen thuis gebleven. Die lage opkomst, vooral bij de armen, werd als een sociale proteststem beschouwd. Misschien daarom “probeert hij nu opnieuw aansluiting te vinden bij zijn electoraat door op emoties te spelen eerder dan een balans op te maken van zijn realisaties”, zegt analist Oscar Schémel van onderzoeksbureau Hinterlaces.
De oppositie, die bij de regionale verkiezingen van november 2008 een handvol deelstaten en steden in de wacht sleepte, is er niet in geslaagd een samenhangende boodschap rond sociale thema’s naar voren te schuiven in deze campagne. Alle aandacht ging naar het politieke aspect van de grondwetswijziging.