Venezolanen hebben buik vol van politiegeweld

Uitgerekend op de dag dat de Venezolaanse regering vorige week de grote lijnen van het hervormingsplan uit de doeken deed, staken woedende inwoners van de armenwijk La Silsa in het westen van Caracas een politiepost in brand. Een agent had er op 18 januari een jonge arrestant doodgeschoten.

Volgens sommige versies van het verhaal had de jongen handboeien aan. De agent zegt dat arrestanten geprobeerd hadden hem zijn revolver af te nemen en dat er bij die worsteling een schot afging. De rechter die de zaak behandelde, liet de agent gaan. Toen het nieuws over die afloop de ronde deed, bestormde een uitzinnige menigte de politiepost.

Vorige week werd volgens krantenberichten in een andere wijk van de hoofdstad ook nog een jonge man vermoord door agenten van de gerechtelijke politie. Het slachtoffer was beschuldigd van moord.

Eigenlijk hebben de Venezolanen hun ordediensten hard nodig. Venezuela telt maar 27 miljoen inwoners, maar toch werden er vorig jaar meer dan 11.500 moorden gepleegd. Volgens recente enquêtes hebben vier op de vijf Venezolanen geen vertrouwen in de politie. De ordediensten slagen er niet in de talrijke bendes in de steden onder controle te krijgen.

In de voorbije vijf jaar verloren bijna 6.400 Venezolanen het leven in “confrontaties met de politie”. Bij dergelijke schietpartijen gaan de betrokken agenten en de politie als geheel zo goed als automatisch vrijuit, klaagt Marino Alvarado, de coördinator van de Venezolaanse hulporganisatie Provea.

De Venezolaanse regering hoopt de stal de komende jaren grondig uit te mesten. In de loop van 2006 lichtte een commissie met vertegenwoordigers van overheidsinstellingen en niet-gouvernementele organisaties de Venezolaanse ordediensten door. Ze brachten alle problemen in kaart en werkten de grote lijnen van de nodige hervormingen uit. Die moeten nu in wetten en uitvoeringsbesluiten worden gegoten. Binnen de vijf jaar kan de Venezolaanse politie helemaal vernieuwd zijn, denkt Soraya El Achkar, een activiste van het niet-gouvernementele netwerk Red de Apoyo por la Justicia y la Paz en algemeen secretaris van de commissie.

Venezuela moet volgens de commissie een geïntegreerd politiesysteem krijgen, met plaatselijke en regionale korpsen maar vooral ook met een nationale politiemacht, een nieuwigheid voor Venezuela. Het moet voorbij zijn met de verwarrende veelheid aan bevelstructuren en reglementen die gelden voor de 126 politie-eenheden op het niveau van de deelstaten en de gemeenten die Venezuela nu telt.

Ook de rol van de Nationale Garde moet volgens de commissie worden herbekeken. Die eenheid telt meer dan 30.000 manschappen en maakt deel uit van het leger, al voert ze ook politietaken uit. Die taken wil de commissie schrappen.

De overige politie-eenheden hebben een te rigide structuur die te dicht bij die van het leger aanleunt, vindt de commissie. Ze zijn ook te zwaar bewapend. Veel agenten zijn slecht opgeleid; politiemensen die in één eenheid worden buitengezet worden soms in andere eenheden binnengehaald en ook mensen met een crimineel verleden zijn welkom. Officieren stellen ook zelden een onderzoek in naar incidenten waarbij agenten burgers verwonden of doden.

Volgens de commissie moet de regering eerst werk maken van een zuiveringsactie in alle eenheden. De agenten die overblijven moeten kunnen rekenen op goede opleidingen, betere gebouwen en aangepaste wapens. Er moet ook een speciale instelling komen die mensenrechtenschendingen door de ordediensten onderzoekt.