"Venezolanen moeten kiezen voor of tegen communisme"

Op 23 november verkiezen de Venezolanen onder meer 22 nieuwe gouverneurs en 228 burgemeesters. De stembusgang vormt ook een aanloop naar hervormingen die president Hugo Chávez de kans moeten bieden zich onbeperkt te laten herverkiezen, zegt Freddy Bernal van de regeringspartij PSUV. De oppositie roept de Venezolanen dan weer op door hun stem op 23 november een einde te maken aan het “autoritaire en communistische” bewind van Chávez.
De voorbije weken gaf Chávez de opdracht de cementindustrie en de brandstofdistributie te verstaatsen. Ook de derde handelsbank van het land en verscheidene boerderijen kwamen in handen van de Venezolaanse staat.

Gemengde economie

In de loop van 2007 en in de eerste helft van dit jaar dwong Chávez de filialen van buitenlandse oliebedrijven die in Venezuela werken zich om te vormen tot gemengde bedrijven, waarin de Venezolaanse overheid een deel van de aandelen in handen heeft. Datzelfde gebeurde ook in de telecommunicatie- en de elektriciteitssector, met het gros van de staalnijverheid en met hotels en bedrijven uit de voedingssector.
Al die aankopen kostten de Venezolaanse staat een kleine 14 miljard euro, geen probleem dankzij de enorme olie-inkomsten. De Venezolaanse overheid controleert nu naast de gigantische oliemaatschappij Pdvsa twaalf van de vijftien grootste bedrijven van het land. Die geven samen werk aan meer dan twee miljoen mensen, een derde van de Venezolaanse werknemers in de formele sector.
Eind juli vaardigde Chávez per volmachtsbesluit ook 26 regels uit die de greep van de overheid op alle economische activiteiten in het land nog vergroten. Critici verwijten hem op die manier hervormingen op te vissen die vorig jaar in een referendum waren gesneuveld.

Modelstaat

Chávez maakt er geen geheim van dat hij van Venezuela een socialistische modelstaat wil maken. In een nationaal plan voor de periode 2008 tot 2012 liet de president vastleggen dat de Venezolaanse economie binnen tien jaar voor een derde in handen van de staat moet zijn en voor een derde in handen van privébedrijven. Het laatste deel zou moeten bestaan uit bedrijven waarover de gemeenschap beslist. “De overheid wil de economie niet alleen controleren, maar ook helemaal beheersen”, vat politiek analist Manuel Molina samen.
Voor Juan Manuel González, de voorzitter van de werkgeversorganisatie Fedecámaras, ruikt het allemaal naar “communisme”. Op die manier “komen er volgens hem geen nieuwe bedrijven bij, maar krijgen productieve ondernemingen een ander bestuur opgedrongen”. Volgens González is het nu aan de Venezolaanse kiezers om te beslissen “of het communisme in het land blijft of niet”.
De verkiezingen van november lijken op die manier weer uit te draaien om een volksraadpleging over de toekomst van Chávez zelf. Zijn mandaat loopt tot 2013, maar de president heeft zelf aangegeven dat de oppositie hem vroeger zal proberen weg te krijgen als ze nu versterkt uit de stembusslag komt.
Volgens de opiniepeilingen leek de oppositie een goede kans te maken om de helft van de gouverneurszetels en meer dan honderd burgemeesterssjerpen in de wacht te slepen. Maar nu zoeken de critici van Chávez naar een tweede adem en is het mogelijk dat ze maar vier of vijf deelstaten winnen”, zegt Oscar Schémel, de directeur van het enquêtebedrijf Hinterlaces. De oppositie is dit jaar immers sterk verdeeld geraakt.
Andere opiniepeilers begrijpen niet waarom Chávez zo hard op het gaspedaal duwt in een verkiezingsjaar. Tachtig procent van de Venezolanen vinden dat er niet mag worden geraakt aan privé-bezit, waarschuwt Luis Vicente León van het bedrijf Datanálisis. In het referendum van eind 2007 waarmee Chávez een grondwetswijziging in de lijn van zijn socialistische idealen wilde doen goedkeuren, kreeg hij 51 van de kiezers tegen zich. “Misschien krijgt hij later geen kans meer om er grootscheepse nationaliseringen door te duwen”, zegt León. “Maar door een slecht beheer van de sectoren als de voedingsnijverheid kan de regering ook haar eigen graf delven.”.