“Venezuela komt geen stap dichter bij het socialisme”

Chávez is sinds 1999 aan de macht. Volgens hem sluit Venezuela dit jaar een “overgangsperiode” af; hij belooft zijn kiezers dat hij vanaf volgend jaar aan “het socialisme van de 21ste eeuw” begint te bouwen.

Chávez’ tegenstander bij de verkiezingen, de conservatieve kandidaat Manuel Rosales, waarschuwt dat Chávez “een regime als dat op Cuba wil inplanten, met één leider die aldoor aan de macht blijft en een regering die ons zal zeggen wat we moeten eten, hoe we ons moeten kleden en hoe we onze kinderen moeten opvoeden.”

Voor sommige Venezolanen is het regime van Chávez dan weer niet links genoeg. “Je kan geen revolutie ontketenen als je de burgerlijke instellingen respecteert”, zegt Carlos Betancourt. “Chávez doet er verkeerd aan te vertrouwen op een oud staatsapparaat met kapitalistische en bureaucratische trekken, dat bovendien corrupt en antisocialistisch is.”

“Het socialisme kan alleen vaste voet aan de grond krijgen door een revolutie die een einde maakt aan de heersende machtsverhoudingen”, valt Douglas Bravo hem bij. “Maar in Venezuela worden de machthebbers in de petroleumsector, de mijnbouw, de banken en de bourgeoisie alleen maar sterker.”

Betancourt, 69, en Bravo, 73, zijn de bekendste leiders van de marxistische rebellengroepen die in de jaren 60 en 70 in Venezuela actief waren. Ze hebben de gewapende strijd al een kwarteeuw vaarwel gezegd, maar blijven via volksorganisaties opkomen voor de rechten van arbeiders, boeren, indianen en studenten.

Voor de twee linkse ijzervreters is het socialisme van Chávez maar een dun laagje vernis. Onder Chávez leven de coöperaties op, komen er grootschalige initiatieven voor de armen van de grond en heeft de ruilhandel weer ingang gevonden, geven ze toe. Maar tegelijk breekt de private consumptie alle records en moet Venezuela meer dan ooit importeren.

Bravo leidde in de jaren 60 de guerrillero’s van Communistische Partij van Venezuela en zette de strijd in 1966 door met zijn Partido de la Revolución Venezolana (PRV). Chávez werd een militant van Ruptura, de wettelijke arm van de PRV.

Later leidde Chávez als luitenant-kolonel van het Venezolaanse leger een mislukte staatsgreep, waaraan ook Bravo en diens broer Adan deelnamen. Adán Bravo is nu de minister van het presidentschap.

“We probeerden altijd allianties te vormen met revolutionair gezinde militairen”, zegt Bravo. “Maar nu moet je vaststellen dat de legertop en de mensen in de regering en de administratie die de macht in handen hebben, steun en toeverlaat zijn geworden van het neoliberale kapitalistische model.”

“Het Venezolaanse leger is niet klaar voor een socialistische revolutie”, vindt ook Betancourt. “Meer dan 60 procent van de officieren heeft een anti-communistische opleiding gekregen en de vorming van nieuwe officieren is niet veranderd. Ze bewijzen alleen lippendienst aan de veranderingen waarvoor Chávez opkomt.” Ook buiten het leger lopen er volgens Betancourt veel mensen rond die zich tot de Bolivariaanse revolutie bekennen maar alleen uit zijn op macht. “Ze verstikken de mogelijkheden tot echte participatie en maken de weg vrij voor de terugkeer van de oude elites.

Wat doet Chávez verkeerd? Volgens Betancourt had Chávez veel sneller werk moeten maken van de verwerking van ’s lands olierijkdommen. Dat had een machtige arbeidersklasse kunnen doen ontstaan, terwijl Venezuela ook minder afhankelijk zou geworden zijn van Amerikaanse technologie en westerse multinationals. De Venezolaanse regering maakt volgens de voormalige rebellenleider ook niet voldoende gebruik van de mogelijkheden die het uitgestrekte land biedt om zelfvoorzienend te worden op het vlak van landbouwproducten. Op politiek vlak is Chávez er niet in geslaagd een voorhoedepartij te vormen en echt macht over te dragen aan lokale besturen, vindt Betancourt.