Verdedigers polygamie spellen de wet in Kirgizië

Plaatselijke organisaties die een einde proberen te maken aan de omstreden bruidroof, zitten in zak en as. Volgens een studie uit oktober vorig jaar van het Kyz-Korgon-instituut was maar liefst 45 procent van de vrouwen die in 2010 en 2011 in de provinciestad Karakol trouwden, gekidnapt. “De vrouwen worden geïntimideerd, soms verkracht en in elk geval bedreigd met sociale uitsluiting”, zegt Munara Beknazarova van Open Lijn, een organisatie in  Bisjkek die slachtoffers van bruidroof bijstaat. Daardoor stemmen de vrouwen uiteindelijk vaak in met een huwelijk dat ze uit eigen beweging nooit zouden aangaan.  

Islamitisch huwelijk

Het wetsvoorstel dat op 26 januari sneuvelde in het Kirgizische parlement, voorzag in boetes voor islamitische geestelijken die een huwelijk inzegenen dat nog niet door de overheid erkend is. Bruidroof is nu al verboden in Kirgizië, en daarom worden de meeste huwelijken die eruit resulteren aanvankelijk niet wettelijk geregistreerd. De nikaah, het islamitisch huwelijk, maakt een dergelijk huwelijk toch legitiem in de ogen van de dorpsgemeenschap.

Maar door geestelijken te ontmoedigen de nikaah te voltrekken bij paren die nog niet voor de wet zijn getrouwd, dreigde de wet ook polygamie moeilijker te maken. Een tweede vrouw nemen is wettelijk verboden in Kirgizië en kan bestraft worden met twee jaar cel. Toch hebben heel wat welvarende mannen meer dan één vrouw. Die bijkomende huwelijken worden via de nikaah bezegeld.

Mannen tegen vrouwen

Het debacle in het parlement heeft de relatie tussen de 94 mannelijke en 26 vrouwelijke parlementsleden in Kirgizië verzuurd. “Ik was verbaasd dat veel mannelijke volksvertegenwoordigers die ik voor meer progressief hield, tegen het voorstel hebben gestemd”, zegt Asija Sasikbajeva, een volksvertegenwoordiger van de partij Ata-Meken. “Ik denk dat veel parlementsleden zich hebben laten leiden door hun eigen belangen.”

Slechts 73 van de 120 leden van het parlement namen deel aan de stemming. Van de vrouwen die aanwezig waren, stemden 17 voor en 3 tegen. Bij de mannen stemden er maar 26 voor het wetsvoorstel en 27 tegen. Van de 47 parlementsleden die wegbleven, waren er 41 mannelijk.

Polygamie telt heel wat voorstanders in Kirgizië. Volgens informatie van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken werd een voorstel om de praktijk te legaliseren in de jaren negentig maar nipt weggestemd. Amerikaanse diplomaten hadden geruchten opgevangen dat de toenmalige president Kurmanbek Bakijev en de toenmalige premier Felix Kulov meer dan één vrouw hadden. Kulov staat nu aan het hoofd van de Ar-Namys-partij en stemde op 26 januari tegen de wet. Bakijev werd in 2010 van de macht verdreven.

Politieke wil

Volgens Sasikbajeva is de politieke wil om een einde te maken aan bruidroof wel degelijk aanwezig. Vorig jaar keurde het parlement bijvoorbeeld een wet goed die de minimumleeftijd voor een huwelijk optrekt van 16 tot 17 jaar. De voorstanders van die wet argumenteerden dat die maatregel nodig was om meisjes op het platteland de kans te bieden de school af te maken. Op het platteland komt bruidroof het meest voor.

Bruidroof leidt tot huwelijken die niet wettelijk erkend zijn, en dat speelt ook op andere manieren in het nadeel van vrouwen. Ze hebben bijvoorbeeld geen recht op alimentatie of wettelijke bescherming als ze later scheiden.