Verzekeringspolis tegen klimaatschade in ontwikkelingslanden ?

In 2006 werden wereldwijd 143 miljoen mensen direct of indirect getroffen door 427 kleine en grote natuurrampen. In 254 gevallen ging het om overstromingen, een aantal dat 43 procent hoger ligt in vergelijking met de periode van 2000 tot 2004. Droogte en stijgende zeespiegels ten gevolge van klimaatverandering dreigen grote stukken land onbewoonbaar te maken. Sommige onderzoekers schatten het aantal potentiële klimaatvluchtelingen op vijftig miljoen.

“Met zo’n uitdaging in het vooruitzicht moeten we iets ondernemen”, zegt John Holmes, noodhulpcoördinator bij het VN-kantoor voor de Coördinatie van Humanitaire Zaken (OCHA), “We moeten op zoek naar nieuwe oplossingen voor het probleem en daarbij maximaal gebruik maken van onze verbeelding. De meest kwetsbare mensen zijn diegenen die de minste verantwoordelijkheid dragen voor de opwarming van de aarde.”

Snel geld

Concreet denkt Holmes aan een systeem dat gebaseerd is op een verzekering. De kwetsbare mensen in ontwikkelingslanden hebben geen geld om een verzekering af te sluiten. Dus zouden donoren in hun plaats een polis kunnen afsluiten die beschermt tegen extreme klimaatfenomenen. “Dit zou wel een efficiënter kunnen zijn dan geld bijeen zoeken als de ramp al heeft plaatsgevonden”, zegt Holmes.

Een voorbeeld zijn de massale overstromingen die in 2007 grote stukken van West- en Oost-Afrika troffen, waardoor miljoenen mensen op de vlucht moesten. In Burkina Faso duurde het een maand voor de getroffen bevolking eindelijk de nodige noodhulp kreeg, zeggen hulpverleners die in de regio actief waren. In de meeste andere van de zeventien getroffen landen was het niet anders.

De verzekering zou de boeren automatisch een geldsom uitbetalen als een vooraf gedefinieerde noodsituatie zich voordoet. “Een hongerige boer die zijn oogst heeft verloren, is afhankelijk van hulporganisaties voor hij weer kan eten. Als hij geld krijgt, moet hij niet langer wachten.”

Drie jaar geleden sloot het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties al een contract af met de herverzekeringsfirma AXA Re voor een pilootproject om zeventien miljoen Ethiopische boeren te beschermen tegen droogte. De betalingen volgen automatisch wanneer het neerslagniveau tussen maart en oktober onder een bepaald minimumniveau blijft. Het mechanisme is echter nog nooit getest, omdat het de voorbije drie jaar genoeg geregend heeft.

Beter dan echte hulp ?

Het afdelingshoofd Humanitaire Zaken bij het Fins ministerie van Buitenlandse Zaken, Ulla-Maija Finskas, vindt het een goed idee, maar waarschuwt voor de schraapzucht van de verzekeraars. “Als iemand voortdurend ongelukken heeft met zijn auto, dan gaan de verzekeringsbijdragen snel de hoogte in. Als de droogte vaak terugkomt, zullen de verzekeraars weigeren nog te betalen.”

Finskas waarschuwt ook dat de budgetten voor ontwikkelingshulp steeds kleiner worden en dat het betalen van een verzekeringspolis wel eens een goedkoop alternatief zou kunnen worden voor echte hulp. Volgens haar is het beter om ontwikkelingslanden de capaciteit te geven om adequaat te reageren op een ramp, zoals momenteel gebeurt in Mozambique.