Verzilvering van de Belg

Verzilvering van de Belg

De pensioenhervormingen zetten kwaad bloed in Duitsland, Frankrijk en Oostenrijk, maar in België blijft het relatief rustig. Nochtans vergrijzen ook de Belgen. Hebben we dan minder redenen om ongerust te zijn? Gilbert De Swert, hoofd van de studiedienst van het ACV, vindt het pensioenprobleem hier wat overroepen. Het Zilverfonds de spaarpot van de federale overheid om onze pensioenen in de toekomst te betalen vindt hij alvast een goede zaak. De Swert deelt de kritiek niet dat het fonds een lege doos zou zijn, enkel nuttig om onze overheid budgettaire zelfdiscipline op te leggen. ‘De pot die ermee wordt opgebouwd is niet toereikend om toekomstige pensioentekorten aan te vullen, maar het geld zit tenminste vast en wordt niet voor andere doeleinden zoals belastingverlaging gebruikt. Ik heb wel kritiek op de manier waarop het fonds wordt gespijsd: louter met toevallige gelden overschotten van de Nationale Bank bij de omschakeling van de euro, opbrengsten van de verkoop van het Belgacom-filiaal in Nederland… Wat als er eens een jaar geen toevallige opbrengsten zijn?’
Om de oplopende pensioentekorten op te vangen, volstaat een combinatie van vier maatregelen, zegt De Swert. Ten eerste moeten we meer werkgelegenheid creëren. Ten tweede moeten we het principe van de communicerende vaten binnen de pot van sociale zekerheid respecteren. Door demografische verschuivingen dalen de uitgaven voor kinderbijslag, werkloosheid, brugpensioenen, zodat er extra geld vrijkomt voor pensioenen. Ten derde moeten we de lasten op arbeid verlagen en vervangen door andere financieringswijzen. Nu al gaat een bepaald percentage van BTW-ontvangsten naar sociale zekerheid. Ten slotte moeten we ervoor zorgen dat de staat een belangrijke rol blijft spelen in het verzekeren van de pensioenen, en daarvoor denken we dat het Zilverfonds een belangrijk instrument is.’ (td)

Russen sterven voor ze met pensioen gaan

In Rusland ligt de gemiddelde levensverwachting van mannen (59) lager dan de pensioenleeftijd (60). Je zou dus denken dat er zich in het land van Poetin geen groot pensioenprobleem stelt. De lage gemiddelde leeftijd heeft echter vooral te maken met het feit dat nogal wat Russen van middelbare leeftijd voortijdig sterven door ziekte, ongelukken en alcoholverslaving. Het resultaat is dat er minder economisch “actieven” overblijven voor een groeiende groep “passieven”. Samen met de overschakeling van communistische systemen naar neoliberale modellen, plaatst deze demografische knoop Rusland toch in de lijst van landen met problematische pensioenhervormingen. Is de aanpak waarbij eerst de economie geprivatiseerd wordt en pas daarna aan de sociale zekerheid gedacht wordt het juiste antwoord?
Katlijn Malfliet, professor aan de KULeuven en Oost-Europakenner: ‘Neen, de hervormingen berusten op een louter liberale kijk, zonder aandacht voor de sociale zekerheid. Het Russische volk voelt zich daarbij de grote verliezer, vandaar ook een groeiend verzet. Gelukkig is de Russische staat geleidelijk aan anders gaan denken over sociale zekerheid. Vandaag is de democratische Ella Panfilova de grote sociale pleitbezorgster van een algemeen pensioenfonds. Dat zou pas in 2025 op punt staan. Panfilova pleit voor de toepassing van het Duitse systeem: bescherming door staatstussenkomst voor de zwakkeren personen met een handicap, zieken, werklozen en tegelijk een kapitalisatiesysteem (werknemers dragen zelf bij via pensioenfondsen, nvdr) dat geen afhankelijkheid van de staat creëert.’
Vraag is of de Russische staatskas een wettelijk pensioenfonds aankan. Volgens Malfliet is dat niet het grote probleem. Rusland zit vandaag in een economisch gunstige periode, al wordt die vooral gestuurd door olie-inkomsten, niet meteen een structurele basis. ‘Het zijn de veranderende demografische gegevens die om hervorming roepen. Vandaag telt Rusland al 38 miljoen pensioengerechtigden’, aldus Malfliet.
Ook medeoorzaak van de pensioentekorten, zeggen analisten, is de ingeburgerde belastingontduiking. ‘Een eeuwenoud probleem’, zegt Malfliet. ‘Rusland is nog steeds niet in staat om efficiënt belastingen te beheren. De bedrijfsbelastingen waren bijvoorbeeld verhoogd, maar Poetin heeft ze noodgedwongen opnieuw verlaagd om de ondernemingscultuur en nieuwe investeringen niet te ontmoedigen. Poetin is de grote verdediger van het neoliberale denken, maar hij wordt belemmerd door de macht van de oligarchen die sectoren als olie, gas, natuurlijke rijkdommen en media in handen hebben.’ (td)

Lula kan pensioenongelijkheid niet wegwerken

Brazilië’s president, Luiz Inácio Lula da Silva heeft er best woelige maanden op zitten. Veel heeft te maken met het recente debat over de pensioenhervormingen voor de openbare sector. In Lula’s programma om de sociale zekerheid te saneren, staan pensioenen vooraan op de agenda, omdat zich daar een snel groeiend uitgaventekort aftekent.
Lula ijvert ervoor om de ongelijkheid tussen pensioenen uit de openbare en de privé-sector geleidelijk weg te werken. Stof voor hoog oplaaiende debatten. Zo’n 400.000 Brazilianen parlementariërs, militairen, ambtenaren en rechtsdienaars zitten in een geprivilegieerd stelsel. Waar het gemiddelde ambtenarenpensioen zo’n 733 dollar bedraagt, is dat in de privé-sector goed voor 130 dollar. ‘
Tot nu is Brazilië het enige land waar ambtenaren tijdens hun pensioen meer kunnen verdienen dan tijdens hun beroepsleven’, zegt Koen Warmenbol, coördinator Latijns-Amerika bij 11.11.11. ’ Wanneer ze overlijden, hebben hun kinderen en zelfs kleinkinderen recht op een voortgezet pensioen.’ Op Lula’s recente lijstje voor pensioenhervormingen stond alvast het optrekken van de pensioengerechtigde leeftijd voor ambtenaren nu 48 en 53 jaar tot 55 en 60 jaar. Wat meteen het startsein was voor luide demonstraties. Lula capituleerde en zwakte zijn voorstellen af.
Het Braziliaanse pensioenstelsel was tot 1994 zelfvoorzienend, maar na de uitbreiding ervan voor landbouwers groeide een deficit in de pensioenkas. Koen Warmenbol: ‘Verwacht wordt dat de verdere uitbreiding van het pensioenfonds nodig om de 40 miljoen pensioenlozen op te vangen de volgende decennia een enorme druk zal leggen op de Braziliaanse staatskas.’ Warmenbol verwacht niet veel van Lula’s “sociale saneringsbeloften”, aangezien hij er niet in slaagde om bepaalde privileges voor de ambtenaren weg te werken. (td)

‘De nationale economie zit nu in haar vierde jaar van achteruitgang en dat begint te wegen op de pensioenplannen, vooral van de grote bedrijven. General Motors meldde dat haar pensioenplan in 2002 19,3 miljard dollar verlies maakte. Ook IBM, Honeywell, Johnon and Johnson, 3M en Ford moet veel vers geld investeren in hun pensioenfondsen. Die slechte tijdingen hebben weinig te maken met vergrijzing, en des te meer met de lage interestvoeten en teruggelopen opbrengsten van aandelen.’

Central Pension Fund, Washington