Vijftien jaar eerlijke kleren

In een wereld die gedomineerd wordt door kledingketens die de consumenten bewerken met megareclamecampagnes met beroemde modellen, is Sjamma een buitenbeentje: slechts twee collecties per jaar, alleen vrijwilligers in de winkel, modeshows met gewone mensen en het niet aflatende objectief om de mensen die hun kleren maken een leefbaar loon en werk te geven.

De winkeliers zijn met de jaren zelfkritischer geworden. Initiatiefneemster Bea Deboeck: ‘Gaandeweg ga je beseffen dat fair trade in kleren moeilijk te realiseren is voor de hele keten, van de katoenstruik tot de winkel.’ Sjamma doorliep een hele evolutie. Het begon als een Gents naaiatelier dat kleren wilde maken met “eerlijke” stoffen. Deboeck: ‘Al snel ondervonden we dat kleren onbetaalbaar werden als we onze kleermakers vergoedden met Belgische lonen.’ En dus delokaliseerde ook Sjamma de kledingproductie naar lagere loonlanden –vooral naar Vietnam, waar Deboeck contacten had. Deneckere: ‘Toen waren de contacten met onze leveranciers persoonlijker. Bij elk stuk dat we verkochten, wisten we wie we er blij mee maakten. Dat schepte meer betrokkenheid.’

Sommige van hun vroegere producenten, vaak uit minderheidsgroepen, raakten in Vietnam wat gemarginaliseerd naarmate het land moderniseerde. ‘Bovendien evolueerde de smaak van de klanten’, stelt Lieve Jacob. ‘Er was minder interesse om de niet-modieuze stoffen en kleren te dragen die de minderheden traditioneel maakten.’ Daarom ging Sjamma meer en meer afnemen van de wat grotere fairtradeproducenten, die ook leveren in andere Europese landen. Controle op het fairtradegehalte gebeurt nu door externe organisaties. ‘We leunen nu meer aan bij de doorsneesmaak. Ook in deze sector legt het noorden dus zijn smaak op aan het zuiden. Uit noodzaak, anders verkoop je niet’, aldus Jacob.

Een andere trend was de opkomst van ecologische kledij. Sjamma probeert zoveel mogelijk ecologisch verantwoorde kleren te kopen –al is ook dat begrip wat wazig– maar er zijn weinig producenten die zowel fair trade als ecologisch zijn.

De voorbije vijf jaar is de omzet van Sjamma stabiel. ‘We zijn een druppeltje op de weg naar een eerlijker wereld waarin alle kledingwinkels faire trade zijn’, zegt Deboeck. ‘Ik heb het gevoel dat er in heel wat landen een positief proces bezig is, zeker in Azië.’