'Visboerderijen' staan voor doorbraak

Brazilië exporteerde vorig jaar voor 315 miljoen euro vis en schaaldieren -
meer dat het dubbele van het resultaat van 1998. In 2001 voerde Brazilië
voor het eerst in tien jaar ook meer vis en zeevruchten uit dan in - de
import viel zwaar terug door de forse devaluatie van de real en het
stijgende binnenlandse aanbod. De Braziliaanse visexport is in
internationaal perspectief nog altijd onbeduidend - de wereldmarkt voor vis
en zeevruchten is goed voor 65 miljard euro per jaar. Maar de Braziliaanse
vissers maken zich sterk dat ze tegen 2005 al meer dan één miljard euro
zullen binnenrijven.

Voor een deel van die extra inkomsten moet de tonijn zorgen, één van de
meest gegeerde vissoorten die intussen zo sterk belaagd wordt dat de vangst
internationaal gereguleerd moest worden. Brazilië is er vorig jaar in
geslaagd bij de Internationale Commissie voor de Bescherming van de
Atlantische Tonijn (ICCAT) een verhoging van zijn vangstquota voor tonijn en
verwante soorten af te dwingen van 40.000 tot 100.000 ton per jaar. Brazilië
heeft geen grote traditie van visserij op volle zee, en daarom moest het
land met de langste kustlijn aan het zuidelijke deel van de Atlantische
Oceaan lange tijd genoegen nemen met belachelijk geringe quota. Om de
100.000 ton te halen, moet Brazilië zijn huidige hoogzeevisserijvloot van 84
schepen uitbreiden tot minstens 250 vaartuigen. Van de 84 grote
vissersschepen die vandaag onder Braziliaanse vlag varen, wordt bovendien de
helft gehuurd, wat de winsten in de sector gevoelig aantast.

Maar Brazilië zet vooral op de aquacultuur om een groter aandeel te
veroveren van de internationale vismarkt. Met zijn eindeloze kustlijn en
indrukwekkende zoetwatervoorraden biedt het land ondernemers die vis,
garnalen of schaaldieren willen gaan kweken bijna onbeperkte mogelijkheden.
De ‘visserij aan de wal’ biedt veel rooskleurigere perspectieven dan het
traditionele ambacht. De zeevisserij heeft af te rekenen met slinkende
visbestanden en afnemers die steeds minder begrip opbrengen voor de
wisselvalligheid van de natuur.

Als één procent van de 5,3 miljoen hectaren rivieren en meren in Brazilië
wordt ingezet voor aquacultuur, zou Brazilië per jaar 12 miljoen ton
garnalen kunnen produceren, schat Gabriel Calvazara, de directeur van het
Departement Visserij en Aquacultuur (DPA) van het Braziliaanse ministerie
van Landbouw. Daarmee zou Brazilië op China na de grootste producent van
gekweekte zeevruchten worden. De Braziliaanse kwekers moeten nauwelijks
worden aangepord. De verkoop van Braziliaanse garnalen leverde vorig jaar al
143 miljoen euro op - vijf keer meer dan de opbrengst in 1998 en meer dan 45
procent van de omzet van de totale Braziliaanse visserijsector. Dit jaar
verwacht de Braziliaanse Vereniging van Garnalenkwekers een omzet van 220
miljoen euro. De waanzinnige groei is te verklaren door de stijgende prijzen
voor zeevruchten en de plagen die andere belangrijke exporteurs als Ecuador
en Indonesië in moeilijkheden hebben gebracht. De natuur in Brazilië blijkt
zich zo goed te lenen voor de garnalenkweek, dat de gemiddelde oogst vier
ton per hectare bedraagt. In Thailand, de grootste producent van garnalen,
halen garnalenboerderijen een gemiddelde van 1,25 ton per hectare.

In het noordoosten van Brazilië worden ook al tilapia’s gekweekt voor de
export. De tilapia is een zoetwatervis uit Egypte die lekker smaakt, snel
groeit en veel kan hebben. Brazilië kan 10 miljoen ton tilapia per jaar
produceren, zegt Antonio Elias, het hoofd van de afdeling statistiek van
het DPA. Maar daarvoor moeten dan wel ook in het buitenland afnemers worden
gevonden, want in Brazilië vormen kippen voor de arme consumenten een nog
veel goedkopere bron van proteïnen. Het zal ook nog wel even duren voordat
de Brazilianen die zich vis kunnen veroorloven, gewend zijn aan de nieuwe
soort.

Om ervoor te zorgen dat de aquacultuur snel blijft groeien, moeten er in
Brazilië nog wel enkele obstakels uit de weg worden geruimd. De kwekers
moeten makkelijker krediet kunnen krijgen, er is meer onderzoek nodig naar
goedkopere voeders en andere technieken die het rendement van de kweek
kunnen verbeteren, en ook op het vlak van het transport en de industriële
verwerking van de oogst is er nog veel werk aan de winkel.