Vlaamse ooggetuigen van het bloedig conflict in Peru

“Om zes uur ’s ochtends kregen we telefoon. “Het is gestart, jullie moeten komen om foto’s te nemen, er zijn gewonden” riepen ze. We sliepen nog, de dag ervoor vergezelden we de Nationale televisiecrew die een documentaire maakte over het inheemse protest. We kenden het gebied, we kenden de leiders van het protest. 5 juni zouden we hier aan verder werken”, vertelt Marijke Deleu.
4 juni vond er een bijeenkomst plaats tussen de inheemse leiders en de politie waar de manifestanten nog tot tien uur de volgende ochtend tijd zouden krijgen om wegblokkades in Bagua op te heffen. Om zes uur ’s ochtends stond de politie echter al klaar bij de blokkades en opende het vuur.

Leven gered

“Een helikopter dropte bommen traangas en de politie schoot op diegenen die vluchtten”, getuigt Marijke onthutst. Ik riep “ik ben Europees, ik ben van de pers”, maar toch vuurde de agent traangas af. Een indiaan trok me toen naar de grond. Hij heeft waarschijnlijk mijn leven gered”. Ook Thomas redde een leven toen een politieman zijn wapen richtte op een vluchtende indiaan in een open veld. Wanneer de politieman Thomas’ camera zag, stak hij zijn vuurwapen snel weg en wees de man in het veld aan.

In de rug geschoten

Toen een ambulance arriveerde, werden de verplegers met geweld uit de auto gesleurd en neergeslagen. “10 à 20 mensen stonden op één persoon te schoppen”, zegt Marijke. “We moeten naar de stad”, werd er geroepen vanuit de massa. Daar hebben we ziekenhuizen bezocht en met slachtoffers gepraat. Toen we ’s avonds terugkeerden, zagen we dode lichamen met kogels in de rug”.

Vreedzame manifestaties

Het conflict was echter al veel langer aan de gang dan 5 juni. “De laatste maanden was het protest van de inheemse bevolking wel significant gestegen”, zegt ook Koen Warmenbol van de Vlaamse Noord-Zuidkoepel 11.11.11. Volgens Thomas en Marijke verliepen de manifestaties bij de blokkades en aan de petroleumstations steeds zonder geweld en wapens.
“Disproportioneel gebruik van geweld door de politie heeft echter een sterke reactie uitgelokt bij de inheemse gemeenschap en later ook tot de dood geleid van enkele politieagenten die gegijzeld waren op een andere locatie”, vertelt Koen Warmenbol.
Volgens bronnen dicht bij de politie hebben de betogers bij de productiesites van olie de gegijzelde agenten gedood toen ze vernamen dat de politie het vuur had geopend op ongewapende activisten. Er zijn geen andere bronnen die de feiten bevestigen.

Racisme van president Garcia

“De decreten van de Peruaanse overheid hebben de situatie alleen maar erger gemaakt. De overheid had afspraken met de Verenigde Staten rond Vrijhandelsakkoorden en wilde de export promoten, investeringen door buitenlandse mijnbedrijven doen toenemen en daarom het leefgebied van de indianen openstellen voor ontginning. De debatten daarover met de inheemse leiders werden steeds uitgesteld door het Peruaans Congres”, schetst Koen Warmenbol.
Dit gaat in tegen Verdrag 169 van de International Labour Organisation dat de rechten van inheemse volkeren bepleit en stelt dat de indianen het recht hadden mee te overleggen over de decreten die tenslotte over hun grondgebied gaan. Maar huidig president Garcia negeerde de inheemse bevolking als het ware en wordt hier door het Europees Parlement ook voor veroordeeld: “We keuren de racistische uitspraken van Alán Garcia af”, verklaarde het Europees Parlement op 11 juni. 

Peruaanse pers niet tevreden over Karel De Gucht

Het Platform Europa Peru (PEP) heeft een brief aan de Europese Raad bezorgd met daarin ook de vraag dat België een officiële reactie zou geven op de gebeurtenissen in Peru. Nadien betreurde Minister van Buitenlandse Zaken Karel De Gucht in een persmededeling het bloedige treffen in Peru en verzocht de Peruaanse autoriteiten de dialoog met de inheemse bevolking terug aan te knopen.
De Gucht deed ook een oproep voor en onafhankelijk onderzoek naar de feiten in kwestie. “Door de onzekerheid over de feiten, de doden en de gewonden, vragen wij een onafhankelijk onderzoek van het conflict” had ook het PEP eerder in de brief vermeld. “Andere reacties vanuit Europa waren eerder mak”, reageerde Koen Warmenbol, “ze vermelden enkel het verzoek voor dialoog en veroordeelden het geweld niet”.
De uitspraak van minister De Gucht bleef niet onopgemerkt in Peru. Volgens de overheid zou De Gucht zijn uitspraken op foutieve informatie gebaseerd hebben. Bovendien schreef de Peruaanse krant ‘Correo Peru’ dat parlementariër Luis Gonzales Posada buitenlandse ngo’s ervan betichtte een ‘internationale strategie’ te volgen om de Peruaanse neoliberale overheid te destabiliseren.
Zo zou Amazon Watch, een ngo die het regenwoud beschermt en rechten van de inheemse bevolking van de Amazone verdedigt, bewust verkeerde informatie – gebaseerd op ooggetuigen – de wereld in sturen over het aantal vermoorde indianen. De overheid roept dan ook de hulp in van APCI, het ‘Peruaans agentschap voor internationale samenwerking’ om zich over de zaak te buigen.

Toegevingen?

Er is internationale verontwaardiging over de gewelddadige wijze waarop het protest van de inheemse bevolking in de Amazone werd aangepakt door de Peruaanse regering. In Brussel en Parijs gingen donderdag manifestaties door tegen de criminalisering van de inheemse bevolking door de Peruaanse overheid en het PEP zet de Europese Unie onder druk om te reageren. Intussen maakte het Peruaans Congres al een toegeving.
De twee belangrijkste decreten zijn voor 90 dagen opgeschort. “Het gebaar is zeker niet genoeg, we verwachten nog meer maatregelen”, klinkt het bij het Platform Europa Peru. “We vragen de Peruaanse Overheid de definitieve opheffing van alle decreten die de inheemse organisaties bedreigend vinden voor hun rechten, hun cultuur en het ecosysteem”.
Thomas en Marijke verkozen een low-profile getuigenis te houden.  Ze maakten geen politieke statements en beperkten zich tot de feiten die ze zelf  hebben meegemaakt op 5 juni.