“Vlag duurzame ontwikkeling dekt de lading niet meer”

Rio+20 vindt volgend jaar in juni in Rio de Janeiro plaats, twintig jaar na de legendarische Top van de Aarde. Op die bijeenkomst in 1992 keurden 178 staats- en regeringsleiders Agenda 21 goed, een “blauwdruk voor actie rond duurzame ontwikkeling” in de 21ste eeuw.

Groene economie

Twee decennia later is het evenwicht tussen economie, milieu en welzijn alleen maar problematischer geworden. Optimisten zien de nieuwe top dan ook als een kans om een “nieuw ontwikkelingsparadigma” te lanceren. Op de agenda staan onder meer een evaluatie van de grote verdragen rond klimaat, biodiversiteit en verwoestijning en ook discussies over de “groene economie” – inspanningen door het bedrijfsleven om milieubewuster te produceren.

Op veel plaatsen maken regeringen en burgerorganisaties zich al klaar voor de top. Op een vergadering die vorige week woensdag en donderdag in Seoel plaatsvond, maakten niet-gouvernementele organisaties uit Azië en de regio van de Stille Oceaan zich vooral zorgen over de nadruk op de groene economie en de onderwerpen die daardoor niet uit de verf dreigen te komen.

De bijeenkomst dreigt de principes die twintig jaar geleden werden goedgekeurd “te verdraaien en om te keren”, zegt Elenita Dano, een onderzoekster en actievoerster uit het zuiden van de Filipijnen. Volgens haar is het dringend nodig “de economische dimensie aan banden te leggen” en meer plaats te bieden aan sociale en ecologische bekommernissen. Dano klaagt onder meer dat de Wereldhandelsorganisatie en allerlei nieuwe internationale handelsregimes in Rio blijkbaar niet ter discussie gesteld zullen worden.

Greenwashing

Veel andere deelnemers aan de vergadering in Seoel delen de vrees dat fundamentele kritiek op het dominante economische model volgend jaar te weinig aan bod zal komen in Rio. Toch is net dat model voor hen verantwoordelijk voor onhoudbare productie- en consumptiepatronen, bestendigt het ongelijkheid en slaagt het er niet in de armoede uit te roeien.

“Greenwashing” – bedrijven die zich een groen jasje aanmeten – zal de klimaatverandering niet tegenhouden en de armoede niet uit de wereld helpen, zegt Uchita de Zoysa, de directeur van het Sri Lankaanse Centrum voor Milieu en Ontwikkeling. Volgens hem is de top van volgend jaar er helemaal op gericht de huidige ongelijke verhoudingen in de wereld in stand te houden. Duurzaamheid is volgens De Zoysa alleen mogelijk als de wereld voor gelijkheid kiest.

Veel medewerkers van Aziatische burgerorganisaties vinden dat hun regeringen het de voorbije twintig jaar hebben laten afweten. “Ze worstelen er nog altijd mee hoe de principes die in 1992 naar voren werden geschoven, in beleid en in wetten moeten worden omgezet”, zegt Dano. De beloften die in Rio gedaan werden over armoedebestrijding en nieuwe middelen voor milieubescherming, werden ook niet ingelost.

Verdeeldheid

Volgens de Filipijnse onderzoekster zullen de middenveldorganisaties die volgend jaar naar Rio trekken, een hele klus hebben. Ze moeten druk zetten op de vertegenwoordigers van regeringen en bedrijven om prioriteit te geven aan de noden van het arme deel van de wereldbevolking, en tegelijk de lobbyisten afhouden die voor de belangen van vervuilende bedrijven opkomen.

De eerste top van Rio bracht mensen samen, oordeelt De Zoysa, maar de bijeenkomst van 2012 zou volgens hem wel eens tot diepe kloven kunnen leiden. “De huidige strategie voor Rio+20 verdeelt en verwart het milieukamp door duurzame ontwikkeling te herverpakken als groene economie”, zegt De Zoysa. Volgens hem is het nu al duidelijk dat de top gedomineerd zal worden door bedrijven en industrielanden en daardoor op een mislukking zal uitdraaien.