VN-bevelhebber Haïti weerlegt kritiek op zijn optreden

De Haïtiaanse interim-president Gerard Latortue insinueert dat de VN-troepen in zijn ogen krachtiger moeten optreden. Hij doet dit in bedekte termen, door te suggereren dat de VN-Veiligheidsraad de troepen zou kunnen hergroeperen en uitbreiden op plaatsen waar de situatie het meest gewelddadig is.

Ik word ervan beschuldigd dat ik niet hard genoeg optreedt. Ik vraag me af of dat terecht is. Ik ben wel voorzichtig, omdat onvoorzichtigheid al snel kan leiden tot een zaak voor de krijgsraad, reageerde generaal Augusto Heleno Ribeiro tijdens dezelfde persconferentie.

De VN-troepen staan onder toenemende druk om harder op te treden omdat de onrust in Haïti blijft voortduren. De dunne lijn tussen het bewaren van de vrede en repressie zonder aanzien des persoons kan echter gemakkelijk vervagen in de sloppenwijken van Port-au-Prince en in steden als Gonaives (in het noorden), de meest turbulente regio’s in het land. Volgens Ribeiro gebruiken gewapende bendes, die vooral opereren in de dichtbevolkte sloppenwijken, vrouwen en kinderen als menselijk schild bij hun aanvallen. In de hoofdstad en in het noorden van Haïti vonden de afgelopen maanden talloze gewelddadige incidenten plaats, volgens VN-functionarissen.

Onomwonden kritiek kwam in maart van het in maart verschenen rapport ‘Keeping the Peace in Haïti’, een coproductie van de Harvard Law Student Advocates for Human Rights en het Braziliaanse Centro de Justiça Global. VN-troepen zijn niet in staat gebleken de mensenrechten in Haïti te garanderen en hebben zich in sommige gevallen ook zelf schuldig hebben gemaakt aan misdaden, staat daar zwart op wit.

Ook die beschuldigingen vindt Ribeiro ongegrond. Het beschermen van de mensenrechten heeft voor onze troepen topprioriteit, aldus Ribeiro.

De vele gewapende groepen, politieke facties en criminele bendes in Haïti en het steeds vager wordende onderscheid tussen die groepen, maken het uitermate gecompliceerd voor de VN-troepen om hun opdracht om vrede en stabiliteit te bevorderen uit te voeren. Volgens veteranen die al diverse vredesmissies meemaakten, verschilt Haïti van andere conflictgebieden omdat het onduidelijk is welke groepen er precies zijn en met wie onderhandeld kan worden.

Het land leefde tientallen jaren onder de dictatuur van de Duvaliers, die duurde tot 1987. Daarna volgden de regeringen en militaire coups elkaar in hoog tempo op. Bij elke staatsgreep ontstonden nieuwe paramilitaire groeperingen, naast de bendes van drugssmokkelaars en uitgewaaierde leden van het leger dat in 1994 werd ontbonden. Die explosieve cocktail van gewelddadige bewegingen bracht in februari de regering van president Jean-Bertrand Aristide ten val. De ex-president verblijft nu in Zuid-Afrika.

Haïti heeft een slecht bewapende politiemacht van 5.000 man. Volgens deskundigen zijn er minstens 100.000 politieagenten nodig om de orde in het land met 8,5 miljoen inwoners (waarvan de helft in Port-au-Prince woont) te herstellen. Ribeiro wees erop dat de VN-troepen onvrijwillig politieagent moeten spelen vanwege het gebrek aan lokale politiemensen en het onbetrouwbare justitiesysteem in Haïti. Voor die taak zijn wij niet getraind, zei hij. De VN-troepen moeten noodgedwongen interveniëren om lynchpartijen – een bijna dagelijkse praktijk in het land – te voorkomen.

Uruguayaanse VN-militairen in de zuidwestelijke stad Jeremie moesten onlangs ingrijpen toen woedende Haïtianen een politieagent belaagden die de benen van een arrestant had gebroken. De stadsbewoners bekogelden de VN-militairen tijdens het incident met stenen, maar boden de volgende dag hun excuses aan.

MINUSTAH telt 6.700 militairen uit twaalf landen. Daarnaast heeft de stabilisatiemacht ook burgerpersoneel in Haïti, inclusief vertegenwoordigers van het Hoge Commissariaat voor de Mensenrechten, adviseurs die moeten assisteren bij de verkiezingen in oktober en november en 1.622 politiefunctionarissen uit zeventien landen. De taak van de burgerpolitie (CIVPOL) is om de Haitiaanse Nationale Politie te herstructureren en begeleiden. Ook controleert CIVPOL of de Haïtiaanse politie zich aan de internationale normen houdt en de mensenrechten respecteert.

CIVPOL wist tot nu toe nog maar zeshonderd nieuwe politiemensen te rekruteren, waaronder tweehonderd oud-militairen. Zij krijgen les op politieacademies die zijn ingericht in lokale politiebureaus, waarvan sommige in abominabele toestand verkeren.

De omvorming van de Haïtiaanse politie tot een professioneel korps stuit op veel hindernissen, zegt de Colombiaanse expert Juan Miguel Osorio. Hij assisteert zelf in Jeremie, waar 161 politieagenten het met één auto, twee motors en zeven fietsen moeten doen. Jeremie telt 30.000 inwoners, verspreid over een heuvelachtig gebied.

In Haïti leeft 80 procent van de bevolking in armoede. Zeventig procent eet maar één keer per dag. De gemiddelde levensverwachting ligt net iets boven de vijftig jaar. Ribeiro gaf aan weinig hoop te hebben voor het land, als de beloofde buitenlandse financiële hulp uitblijft. Dit land ligt in coma. Er ligt een taak voor multilaterale organisaties. Als ze echt willen, dan kunnen ze die taak ook goed uitvoeren, meende de legercommandant. (JS/ADR)