VN onderzoeken knokploegen Peruaanse mijnbedrijven

Een delegatie van de Verenigde Naties onder leiding van de Colombiaanse expert Amada Benavides bezocht vorige week Peru om er de private “veiligheidsfirma’s” te screenen die voor multinationals werken en daarvoor huurlingen rekruteren. Bij zijn bezoek verzamelde de delegatie informatie over meer dan duizend voormalige leden van het Peruaanse leger en de politie die in dergelijke brigades actief zijn.
Velen onder hen leveren “veiligheidsdiensten” in de meest gevaarlijke conflictgebieden zoals Irak en Afghanistan. Maar ook in eigen land zijn ze actief. Het is een publiek geheim dat grote mijnbouwbedrijven in Peru knokploegen inschakelen om de lokale bevolking te intimideren. De huurlingen zijn vaak zwaar bewapend en schrikken niet terug voor geweld.
De zaak van Marco Antonio Arana is daarvan een goed voorbeeld. Arana is een katholieke priester die in het achtergestelde gebied van Cajamarca aan het hoofd staat van de Opleiding en Interventiegroep voor Duurzame Ontwikkeling (GRUFIDES). De organisatie staat de lokale landbouwgemeenschappen met raad en daad bij in conflicten met grote mijnbouwbedrijven over thema’s zoals vervuiling, geweld en landverdrijving.
De zaak kwam aan het rollen op 14 november vorig jaar, toen Arana merkte dat hij werd gevolgd door een jonge man die al zijn bewegingen op film vastlegde. Arana achtervolgde de man en leverde hem uit aan de politie. In het huis van de verdachte vond de politie beeldmateriaal over Arana en rapporten, waaruit bleek dat de priester werd gevolgd in het kader van “Operatie Duivel”.
De in beslagen genomen documenten bevatten gegevens over een zekere “Pato”, een schuilnaam voor de grote baas van de Forza-brigade, Aldo Schwarz. Forza is een veiligheidsbrigade van huurlingen die in 1991 door voormalige Peruaanse marine-officieren werd opgericht en werkt voor het mijnbouwbedrijf Yanacocha, dat een van de grootste mijnen in Cajamarca uitbaat.

Operatie Duivel

De organisatie ontkent elke link met de “Operatie Duivel”. Maar volgens Arana toont het bewijsmateriaal genoeg aan dat Forza wel degelijk achter de spionage zit, in opdracht van het mijnbedrijf. “Een netwerk van agenten, camcorders, camera’s en computers is duur. Forza heeft die capaciteit in Cajamarca”, aldus Arana.
De spionagezaak staat niet los van een voorval in augustus 2006. Toen kwamen de bewoners van het dorpje Combayo (in Cajamarca) in conflict met Yanacocha, omdat het bedrijf zonder hun toestemming met de ontginning van een ertslaag was begonnen. De lokale boeren pikten dat niet en protesteerden dat hun water werd vervuild en hun land met geweld werd ingenomen.
Yanococha schakelde daarop honderd huurlingen van Forza in om de tegenstanders het zwijgen op te leggen. Bij die confrontatie kwam een boer om het leven. Onderzoek wees uit dat drie politieagenten bij de rellen betrokken waren.

Gebrek aan bewijzen

Ondanks de bewijzen van de dubieuze rol van Forza besliste de openbare aanklager eind januari om de zaak te klasseren “bij gebrek aan bewijzen”.
Dat ontlokte bij eerste minister Jorge del Castillo zware kritiek op het openbare ministerie, omdat dat er niet in was geslaagd de verantwoordelijken aan te duiden. “Dit is een duister precedent voor de Peruaanse justitie”, zei hij. Ook VN-delegatieleider Benavides uitte zijn “bezorgdheid”. “Ik stel me vragen bij de rol van veiligheidsbrigades, die actief betrokken zijn in conflicten tussen de bevolking en mijnbouwbedrijven”, aldus Benavides.