VN zeilen nipt voorbij aan debat over Amerikaanse mensenrechtenschendingen

Er moet onmiddellijk een einde komen aan de praktijk om arrestanten in het geheim en zonder contact met de buitenwereld gevangen te houden; de (Amerikaanse) regering moet ervoor zorgen dat de detentie internationale normen respecteert, zo luidt de resolutie die Wit-Rusland had voorbereid. Verder maande de Wit-Russische ontwerpresolutie de VS aan alle internationale normen te respecteren bij maatregelen om de nationale veiligheid te waarborgen en bij de organisatie van verkiezingen.

Maar Wit-Rusland trok de ontwerpresolutie vorige week terug voordat de tekst kon besproken en ter stemming voorgelegd worden in het bevoegde VN-comité en de Algemene Vergadering. Mijn delegatie had het ontwerp in de eerste plaats ingediend om de internationale gemeenschap te tonen dat geen enkel land in de wereld immuun is tegen mensenrechtenproblemen en dus mag ontsnappen aan internationale controle, verklaarde Andrei Dapkiunas, de VN-ambasadeur van Wit-Rusland. Volgens Dapkiunas is een constructieve dialoog een betere manier om vooruitgang te boeken op mensenrechtenvlak dan resoluties waarin bepaalde landen op de vingers getikt worden.

Wit-Rusland probeerde zelf een formele bolwassing te vermijden in verband met de bedenkelijke verkiezingen van oktober 2004. Een resolutie in die zin werd gesteund door de VS en de 25 landen van de Europese Unie. Volgens de tekst waren de verkiezingen in Wit-Rusland niet vrij en eerlijk. De auteurs vinden ook dat de regering in Minsk de verantwoordelijken voor de mishandeling van journalisten in de aanloop naar de verkiezingen, voor de rechter moet brengen. Maar vorige week stemde een meerderheid van de leden van het VN-Comité voor Sociale, Humanitaire en Culturele Aangelegenheden verrassend voor een ‘no-action motion’ met betrekking tot de resolutie. Dat procedurele handigheidje betekent dat er geen gevolg zal gegeven worden aan het document.

Amnesty International en de Internationale Dienst voor de Mensenrechten, twee internationale mensenrechtenorganisaties, veroordelen die beslissing. Ze vrezen dat daardoor de discussie over mensenrechtenschendingen in de VN helemaal kan worden lamgelegd. Maar veel ontwikkelingslanden zijn tegen resoluties die het mensenrechtenbeleid van individuele landen op de korrel nemen. Dergelijke formele verwijten blijken bijna steeds gericht aan het adres van ontwikkelingslanden, en niet van de VS of andere industrielanden.

Vorige week stemde een meerderheid van de VN-lidstaten wel in met kritische resoluties tegen Iran en Turkmenistan. De komende weken bespreekt de Algemene Vergadering van de VN nog ontwerpresoluties die mensenrechtenschendingen in Sudan, de Democratische Republiek Congo en Zimbabwe aan de kaak stellen.

De VS lezen regimes die het niet zo nauw nemen met de mensenrechten, traditioneel de levieten in de VN. Zelf is Washington tot hiertoe steeds ontsnapt aan formele procedures over eigen misstappen. Die zijn niet te vergelijken met de zware mensenrechtenschendingen die in veel andere landen gepleegd worden, en bovendien durven weinig landen het aan de supermacht te trotseren.

Maar het mensenrechtenblazoen van de VS is de laatste jaren zwaarder bevlekt geraakt, vooral door de berichten over willekeurige arrestaties en de foltering en mishandeling van gevangenen in Irak en Afghanistan. (PD)