Voor officieel Afrika is het glas halfvol

Kofi Annan, de Ghanese secretaris-generaal van de VN, vond het positief dat
de top sterk op actie was gericht. Volgens hem heeft de WSDD een weg
uitgetekend “die de armoede vermindert terwijl het milieu beschermd wordt.
Die weg kan door rijk en arm gevolgd worden, en geldt zowel vandaag als in
de toekomst.”

De gastheren, de Zuid-Afrikaanse president Thabo Mbeki en zijn regering,
klonken nog enthousiaster. Volgens hen heeft de top de bijl gezet in de
“wereldwijde apartheid” Mbeki’s omschrijving van een wereld waarin de
ongelijkheid de voorbije 10 jaar nog sterk is toegenomen. De
Zuid-Afrikaanse president is ook blij dat het New Partnership for Africa’s
Development (NEPAD), een Afrikaans ontwikkelingsprogramma dat het continent
meer hulp en investeringen zou moeten opleveren, een prominente plaats
kreeg in het actieplan dat de deelnemers aan de top hebben goedgekeurd.

Het engagement om het aantal mensen op aarde dat geen toegang heeft tot
drinkbaar water en sanitaire voorzieningen tegen 2015 te halveren, komt
vooral het armste continent ten goede. De Afrikaanse delegaties waren het
dinsdag overigens al eens geworden over een eigen actieplan dat alle
Afrikanen op termijn zuiver drinkwater moet opleveren. Op het vlak van de
energie kwam er voor Afrika zelfs iets extra’s uit de bus: de
internationale gemeenschap heeft zich voorgenomen er tegen 2022 voor te
zorgen dat 35 procent van alle Afrikanen stroom in huis hebben.

De Afrikaanse handelsministers zijn ook tevreden over de toezegging van de
rijke landen om een begin te maken met het afbouwen van de subsidies in de
landbouw. die het de Afrikaanse boeren nu zowel in eigen land als op de
buitenlandse markten moeilijk maken te concurreren. Bij het begin van de
top publiceerde de internationale hulporganisatie Oxfam een rapport waaruit
blijkt dat de suikerproducenten in Zuidelijk Afrika per jaar meer dan 200
miljoen euro verliezen door de steun die de Europese Unie aan haar
suikerboeren verleent.

Maar ngo’s als Oxfam zijn boos dat de deelnemers aan de top geen concrete
doelstellingen en deadlines hebben verbonden aan hun belofte de
landbouwsubsidies af te bouwen of aan de meeste andere engagementen die in
het actieplan worden opgesomd. Volgens Oxfam heeft de top Afrika vooral
laten vallen door de deelnemende landen niet vast te spijkeren op een nieuw
engagement om in de toekomst 0,7 procent van hun bruto binnenlands product
aan ontwikkelingshulp uit te geven.

Ook K.Y. Amoako, de secretaris van de Economische Commissie voor Afrika,
verbergt zijn teleurstelling niet. Volgens hem moet de ontwikkelingshulp
aan Afrika verdubbelen om de armoede op het continent tegen 2015 te
halveren en ook de andere Millenniumdoelstellingen te halen. Aan het
huidige groeiritme zullen maar weinig landen daar volgens Amoako in slagen.

Afrika zal pas binnen enkele decennia een echte kosten-batenrekening van de
top kunnen maken, als duidelijk wordt wat de ecologische en sociale
gevolgen zijn van de ‘zachte’ afspraken die in Johannesburg zijn gemaakt.
Volgens Mahendra Shah, de auteur van het boek ‘Klimaatverandering en de
kwetsbaarheid van de landbouw’ wordt de graanproductie in Afrika
bijvoorbeeld ernstig bedreigd door het broeikaseffect. De droogte die dit
jaar in zes landen van Zuidelijk Afrika tot een voedselcrisis heeft geleid,
is volgens hem een teken aan de wand. Shah schat dat de opwarming van de
aarde de landbouwproductie in Afrika tegen 2080 met 8 procent kan doen
dalen. Maar misschien wordt het roer nog tijdig omgegooid. Doordat Rusland
in Johannesburg over de streep kon worden getrokken om het protocol van
Kyoto te ondertekenen, is de kans groot dat het verdrag dat industrielanden
verplicht hun uitstoot van broeikasgassen te reduceren begin volgend jaar
eindelijk in werking zal treden.