‘Voorhoedevaccins’ toch nuttig tegen vogelgriep

Op dit moment zijn wetenschappers in 17 landen druk aan het experimenteren met vaccins die de schade moeten helpen beperken als het vogelgriepvirus zich onder mensen begint te verspreiden. In 28 medische onderzoeken testen wetenschappers verschillende vormen van H5N1. De bedoeling is om ‘prepandemische vaccins’ te ontwikkelen, vaccins die beschikbaar zijn als de epidemie uitbreekt. Het duurt dan immers nog zeker zes maanden vooraleer een vaccin klaar is dat het gemuteerde virus op het lijf geschreven is.

Reden tot hoop was er toen twee weken geleden een vaccin, gebaseerd op een oudere vogelgriepvariant, fretten beschermde tegen een jongere virusvariant.

Het H5N1-virus, dat voorlopig enkel van dieren op mensen overgaat, maakte tot hiertoe 120 slachtoffers. Het voorbije jaar zijn er nieuwe vormen van het vogelgriepvirus ontstaan die hoogst besmettelijk waren voor tamme en wilde vogels, maar gelukkig niet voor mensen. De 120 mensen die sinds 2003 aan de ziekte overleden, hadden altijd intens contact gehad met besmette vogels.

Maar het vogelgriepvirus evolueert snel, wat het bijzonder gevaarlijk maakt. Computermodellen doen vermoeden dat een pandemie van een variant die van mens tot mens overgaat, binnen de drie maanden over alle continenten verspreid kan zijn. Binnen zes à negen maanden kan het elk land besmet hebben. Vogelgriep zou evenveel doden kunnen veroorzaken als de ‘Spaanse griep’-pandemie van 1918-1919, toen meer dan 50 miljoen mensen bezweken.

Momenteel zijn er wereldwijd 900 miljoen vaccins tegen vogelgriep voorhanden. Dat is veel te weinig. Om het tekort goed te maken, investeerden verschillende landen zoals de VS in de modernisering en de uitbreiding van hun productiecapaciteit.

Traditioneel worden vaccins gemaakt door het virus in te spuiten in een kippenei, waar het zich voortplant in de embryo. Een trage en omslachtige methode – en uiteraard een probleem wanneer er door de vogelgriep een tekort aan kippen en dus aan eieren zou ontstaan.

De vaccins aanmaken via celcultuur is sneller en flexibeler. De grote farmabedrijven hebben dat begrepen en nemen deze kans aan om hun productiefaciliteiten uit te bouwen.

Maar wat als het vogelgriepvirus zich uiteindelijk nooit muteert tot een van mens tot mens overdraagbaar virus? “Dan nog zijn de miljarden euro’s die we in onderzoek hebben geïnvesteerd geen weggegooid geld”, zegt virusexpert John Treanor van de universiteit van Rochester School of Medicine in New York. “De resultaten zullen altijd van pas komen wanneer een nieuw onbekend virus opduikt.” (JV/PD)