Vrede nog niet voor het grijpen

Het gedetailleerde akkoord dat de regering en de Tamil Tijgers dankzij
Noorse bemiddeling bereikten en dat volgens de rebellen op 24 februari van
kracht wordt, voorziet onder meer in een staakt-het-vuren van onbepaalde
duur. Daarmee worden de eenzijdige bestanden verlengd die de regering en de
rebellen vorig jaar op kerstavond afkondigden. Er wordt gespeculeerd dat de
overeenkomst ook regels bevat voor de behandeling van de burgerbevolking
door de twee conflictpartijen, afspraken over de bewegingsvrijheid van
ongewapende reizigers in de omstreden gebieden en een akkoord over de
rekrutering van nieuwe troepen.

Maar waarschijnlijk zal de opgetogenheid die het nieuws over het bestand bij
de Srilankaanse bevolking veroorzaakte, algauw weer plaats maken voor
ongeduld en wrevel. Ook de euforie die ontstond toen het United National
Front op vijf december de verkiezingen won met een programma dat vooral rond
de hervatting van de vredesgesprekken draaide, verdampte algauw, onder meer
omdat het vredesproces in het diepste geheim verloopt. De regering van
premier Ranil Wickramasinghe lijkt haar contacten met de rebellen niet op
het spel te willen zetten door een teveel aan openheid, maar laat daardoor
kansen liggen om het voorzichtige toenaderingsbeleid ook aan de bevolking te
verkopen. De Srilankaanse beurs weerspiegelt het onbegrip voor de aanpak van
de regering: net voor vijf december stegen de koersen naar ongekende
hoogten, maar toen de hoop op een snel einde aan de burgeroorlog vervlogen
was, namen de aandelen een diepe duik.

De regering lijkt in eerste instantie het pad van de vertrouwenwekkende
maatregelen te willen blijven bewandelen. In januari verlichtte ze de
economische boycot van de gebieden die door de rebellen worden
gecontroleerd. In maart zou het verbod op de LTTE kunnen worden opgeheven.
Jayadeva Uyangoda, een politicoloog van de universiteit van Colombo, denkt
dat de regering en de rebellen er misschien ook eerst voor zullen kiezen
samen het door de burgeroorlog zwaar gehavende noorden en oosten van het
land weer op te bouwen alvorens met echte vredesgesprekken van start te
gaan. De tijd is rijp voor dergelijke initiatieven, want veel donors staan
gewoon te wachten om in het oorlogsgebied aan de slag te kunnen.

Het is geen slecht idee om het eigenlijke vredesproces uit te stellen tot
er een volwaardige overeenkomst over een bestand is, vindt Kethesh
Loganathan van het Centre for Policy Alternatives (CPA), een private
denktank. Ook veel diplomaten vinden het verstandig eerst de humanitaire
noden aan te pakken en de jarenlang versperde wegen op te stellen alvorens
met de moeilijke politieke onderhandelingen aan te vangen.

Veel analisten denken zelfs dat de regering nog geen agenda voor die
onderhandelingen met de LTTE klaar heeft, en dat ze enkel kan beginnen met
‘discussies over gesprekken.’ De weg daarvoor is voorbereid door de Noorse
bemiddelaars die heen en weer zijn gependeld tussen Colombo, Oslo en Londen,
de woonplaats van Anton Balasingham, de belangrijkste onderhandelaar van de
Tamil Tijgers. Sommige ministers uit de regering van premier Wickramasinghe
zijn ook al naar de door de rebellen gecontroleerde gebieden gereisd om daar
gesprekken te voeren met LTTE-leiders.

De aanpak van de regering-Wickramasinghe verschilt sterk van de voorgaande
regeringen, die in 1989-90 en in 1994-95 meteen met vredesonderhandelingen
begonnen nadat ze met de LTTE een staakt-het-vuren waren overeengekomen.

Intussen is het voorlopig nog onzeker of het akkoord tussen de regering en
de rebellen ook door de Srilankaanse president Chandrika
Kumaratunga zal worden ondertekend. Voor rebellenleider Velupillai
Prabhakaran is dat een voorwaarde om zijn handtekening te plaatsen.
Kumaratunga, een politieke tegenstandster van Wickramasinghe, vindt dat de
regering overhaast te werk gaat en beschuldigt de Tamil Tijgers ervan de
huidige luwte aan het front te misbruiken om kindsoldaten in te lijven.

Berichten over een zeeslag die zich donderdag afspeelde tussen de marine en
een scheepseskader van de Tamil Tijgers voor de kust van Mullaitiva, een
belangrijke rebellenbasis, maken duidelijk dat het huidige, tijdelijke
bestand in elk geval niet meer voldoet. De regering heeft al laten weten dat
het incident wat haar betreft het vredesproces niet in het gedrang brengt.

De Tamil Tijgers vechten als sinds 1983 voor een onafhankelijke staat in het
noorden en het oosten van Sri Lanka. De burgeroorlog heeft tot hiertoe
ongeveer 60.000 slachtoffers geëist.