Vrij Atjeh klaar voor de vrede

De GAM vecht al sinds 1976 voor de onafhankelijkheid van Atjeh, een
petroleumrijke provincie in het noorden van Sumatra. De bevolking van Atjeh
neemt het niet dat ze nauwelijks beter wordt van de exploitatie van de
grote aardolie- en gasvoorraden in de ondergrond. Het protest daartegen is
door de Indonesische overheid altijd hardhandig onderdrukt, wat het verzet
nog heeft aangescherpt. De opstand in Atjeh heeft al 10.000 mensenlevens
gekost, vooral van burgers. Dit jaar heeft het conflict al 1.000 doden geëist.

Volgens de GAM-leiders, die in ballingschap in het Zweedse Norsborg leven
maar deze week in Genève waren voor een ontmoeting met vertegenwoordigers
van universiteiten en burgerorganisaties uit Atjeh, is er al een akkoord
over de meeste punten van de ontwerpovereenkomst die ze met de Indonesische
regering hebben uitgewerkt. Bij de onderhandelingen speelt het Centrum
Henry Dunant voor Humanitaire Dialoog, een instelling die in Genève
gevestigd is, een bemiddelende rol. Maar ook de voormalige Amerikaanse
generaal Anthony Zinni nam deel aan een onderhandelingsronde die in mei in
Genève plaatsvond. Sinds de aanslagen in Washington en New York van 11
september vorig jaar leggen de VS een grotere belangstelling aan de dag
voor aanslepende regionale opstanden, en zeker voor conflicten in
islamitische landen.

Het conflict in Atjeh leek lang muurvast te zitten, zelfs na de
onafhankelijkheid van Oost-Timor die in 1999 met een referendum werd
ingeleid. Vredesonderhandelingen die de afgelopen twee jaren werden gevoerd
tussen de GAM en de Indonesische regering leverden niets op. Begin dit jaar
wees de GAM nog een voorstel van de Jakarta af waarin een zekere mate van
autonomie werd voorgesteld voor het gebied.

In augustus eiste de Indonesische president Megawati Sukarnoputri dat de
rebellen ten laatste in december hun wapens zouden neerleggen. De regering
waarschuwde ook dat het leger zijn operaties in Atjeh zou opvoeren als de
rebellen zich niet inschikkelijker toonden. Nu al zijn er in Atjeh veel
meer soldaten en paramilitaire troepen gelegerd dan de 3.000 strijders
waarover de GAM zou kunnen beschikken. Maar anders dan verwacht kondigde
Jakarta in augustus niet de krijgswet af over Atjeh. Dat had waarschijnlijk
met druk vanuit de VS te maken om het conflict langs vreedzame weg op te
lossen.