Vrijhandel speelt minimale rol in crisis Mexicaanse landbouw

Armoede en lage productiviteit zijn kenmerkend voor een groot deel van de twintig miljoen kleine Mexicaanse boeren. De hoofdoorzaak daarvan moet echter niet gezocht worden in de vrijhandelsovereenkomst tussen Canada, Mexico en de Verenigde Staten, zegt Braulio Serna, hoofd van de afdeling Landbouwontwikkeling van ECLAC (Economische Commissie voor Latijns-Amerika en de Cariben).

Verschillende organisaties zien de crisis in de Mexicaanse landbouw als voorbeeld van wat er met andere Latijns-Amerikaanse landen kan gebeuren als die instemmen met vrijhandelsakkoorden, zoals het door de VS gewilde pan-Amerikaanse Vrijhandelsakkoord (FTAA). Dat debat wordt beheerst door ideologische vooroordelen, zegt Serna. Daardoor willen mensen de feiten niet meer zien.

Feit is dat de werkloosheid onder kleine boeren de afgelopen tien jaar steeg met meer dan 20 procent en dat de inkomens in de Mexicaanse landbouw daalden met 10 procent. Daarnaast ging de uittocht van plattelandsbewoners door en daalde de productiviteit van de meeste kleine boeren. Anderzijds groeide het bruto binnenlands product op het platteland de afgelopen tien jaar met een jaarlijks gemiddelde van 2 procent. De fok van vee en pluimvee nam toe, evenals de export.

Mexico exporteert momenteel 105 verschillende landbouw producten, terwijl dat er begin jaren negentig 68 waren. Door die groei verstevigde Mexico zijn positie op de Amerikaanse groente- en fruitmarkt. Volgens Serna zijn de problemen op het Mexicaanse platteland dan ook in de eerste plaats te wijten aan mondiale en nationale economische crises, klimaatfactoren, slechte opleiding, inconsistent beleid en de lage internationale prijzen voor bepaalde producten.

De Permanente Agrarische Raad, de Nationale Unie van Autonome Regionale Boerenorganisaties, het Netwerk voor Actie tegen Vrijhandel en de linkse Democratische Revolutionaire Partij - die volgend jaar in Mexico de verkiezingen hoopt te winnen - hebben hun krachten gebundeld om een herziening van NAFTA te bereiken. Volgens hen is het akkoord de doodssteek voor de kleine Mexicaanse boeren.

De ECLAC-studie wijst erop dat de landbouw in Mexico een flinke dreun heeft gehad van de daling van de internationale prijzen op internationaal niveau. Die daling begon in de jaren zeventig en hield aan tot in de jaren negentig, aldus ECLAC. Vervolgens kreeg Mexico in 1994 en 1995 te maken met een economische crisis. Daardoor daalde de productiviteit en werd de internationale concurrentiepositie aangetast. Het land had bovendien te kampen met een aantal ernstige droogteperiodes en overstromingen.

De Mexicaanse overheid voert al decennia lang een beleid om de landbouw te stimuleren, maar dat beleid faalde, zegt ECLAC. Het leidde niet tot een betere concurrentiepositie en de boeren hebben nog steeds te weinig kennis om efficiënt te kunnen produceren. De NAFTA is slechts een van de factoren die van invloed is in dat geheel, aldus ECLAC.

Ondanks het feit dat Mexico op bepaalde terreinen vooruitgang boekt qua productiviteit, beheersen sociale ongelijkheid en armoede het platteland. Uit de cijfers blijkt dat driekwart van de Mexicaanse boerderijen voedsel verbouwt om in eigen onderhoud te kunnen voorzien. Tussen de 35 en 40 procent van arbeid in de landbouw wordt besteed aan het verbouwen van maïs, een gewas dat traditioneel een grote rol speelt in Mexicaanse gerechten. De maïsboeren krijgen echter steeds heviger concurrentie vanuit de VS. Dat land is wereldwijd de grootste exporteur van maïs en gebruikt biotechnologie om de productie op te voeren.

Van de 31 miljoen hectare Mexicaanse landbouwgrond wordt minder dan een miljoen hectare gebruikt voor de productie van succesproducten als tomaten, asperges, pompoenen, broccoli, komkommers, citroenen, mango’s en watermeloenen. De export van deze producten nam de afgelopen tien jaar toe met tussen de 45 en 250 procent, blijkt uit officiële statistieken.

Mexico kan zijn landbouw het beste uit het slop halen door grote investeringen te doen in onderwijs voor boeren, stelt ECLAC. Daarnaast moet meer aandacht komen voor betere planning en risicomanagement. (JS/PD)