'Vrijhandelsaanbod moet beter afgestemd op noden begunstigde landen'

In een speech in de Universiteit van South Carolina spiegelde de Amerikaanse president George W. Bush de landen van het Midden-Oosten vorige week een vrijhandelsakkoord voor dat in 2013 in werking zou treden. Het akkoord zou een economisch klimaat moeten scheppen waarin de politieke veranderingen die de VS in de regio ingang proberen te doen vinden, beter kunnen gedijen. Handel is de motor van economische ontwikkeling, luidt het devies, en welvaart maakt het terroristische groepen moeilijker strijders te ronselen.

Ook progressieve economen zijn het met die analyse eens. Het Midden-Oosten exporteert weinig, waardoor de economische groei achterblijft bij de bevolkingsgroei. Armoede en werkloosheid bieden een voedingsbodem voor extremisme. Maar de timing van het Witte Huis is niet ambitieus genoeg, stellen sommige critici. Dit is erg traag, oordeelt Edward Gresser van het Progressive Policy Institute (PPI) in Washington. We hebben snel oplossingen nodig. De economische problemen zijn zo ernstig dat we ons niet mogen vastpinnen op een periode van 10 jaar om tot resultaten te komen.

Maar de VS lijken er geen gras over te willen laten groeien. In juni zouden de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell en de Amerikaanse handelsgezant Robert Zoellick al naar Jordanië reizen voor eerste gesprekken die zouden plaatsvinden onder de auspiciën van het Wereld Economisch Forum (WEF). Jordanië is samen met Israël het enige land in het Midden-Oosten waarmee de VS al een vrijhandelsverdrag hebben gesloten.

Sommige Amerikaanse economen waarschuwen dat de VS niet mogen aandringen op een te verregaande liberalisering van de nieuwe landen in het Midden-Oosten die gewonnen zijn voor de idee van vrijhandel met de VS. Volgens Dean Baker, co-directeur van het Centre of Economic and Policy Research in Washington, maken vrijhandelsverdragen het landen bijna altijd moeilijker sectoren die aan het groeien zijn te beschermen. Toch is dat een beproefd recept om succesvol te industrialiseren. Economische verdragen met een land als de VS bevatten ook spijkerharde afspraken over het respecteren van patenten en copyrights. Volgens Baker kan dat bijvoorbeeld dramatische gevolgen hebben voor de farmaceutische industrie in Egypte. En in het algemeen leiden vrijhandelsafspraken ook tot banenverlies in sectoren die in internationaal opzicht weinig troeven kunnen uitspelen.

Positief vinden zelfs de critici dat de VS eindelijk oog krijgen voor de handel met het Midden-Oosten. De VS hebben voor de komende jaren handelsovereenkomsten gepland met alle landen in Latijns-Amerika en nog eens extra met Chili en Midden-Amerika, met alle landen van zwart Afrika en met Marokko en met de Zuidelijk-Afrikaanse Douane-unie apart, en met de landen van Zuidoost-Azië. Nu vormt ook het Midden-Oosten geen witte vlek meer op de Amerikaanse handelsagenda, oordeelt Gresser. President Bush heeft gezegd dat de VS middelen ter beschikking zullen stellen om de landen van het Midden-Oosten te helpen hun economieën te hervormen en in staat te stellen toe te treden tot de Wereldhandelsorganisatie.