“Vrijhandelsverdrag duwt naaisters in slavenarbeid”

Naaisters in de Al Shahaed-fabriek, een toeleverancier van de grootste Amerikaanse supermarktketen Wal-Mart, werken in shifts van 24, 38 en zelfs 72 uur. Ze krijgen gemiddeld 1,6 eurocent per uur. Werkneemsters worden vaak geslagen en geschopt, schrijft het National Labour Committee in een rapport van 168 pagina’s. De niet-gouvernementele organisatie neemt het op voor arbeiders in andere landen die uitgebuit worden door Amerikaanse bedrijven.

Het vrijhandelsverdrag tussen de VS en Jordanië loopt uit op mensenhandel en “onvrijwillige slavernij”, concluderen de auteurs van de studie.

Het vrijhandelsakkoord tussen Jordanië en de VS trad in 2001 in werking. De kern vormt een al in 1998 ondertekende overeenkomst over een Qualified Industrial Zones-programma. Producten die in dergelijke exportzones gemaakt worden, kunnen zonder invoerheffingen of invoerquota de VS binnen, op voorwaarde dat 8 procent van de onderdelen van Israëlische leveranciers komen. Op die manier wilden De VS Jordanië belonen voor zijn vredesverdrag met Israël, en het land tegelijk aanmoedigen nauwere economische relaties aan te gaan met dat door de rest van de Arabische wereld gemeden buurland.

Het akkoord werkt. De uitvoer van tolvrij Jordaans textiel naar de VS vertwintigvoudigde tussen 2000 en 2005. Vorig jaar was die export al meer dan 1,1 miljard dollar (873 miljoen euro) waard. In de speciale exportzones zijn talrijke naaiateliers ontstaan die veel werkgelegenheid bieden.

Maar het is slavenwerk, zeggen de onderzoekers van het National Labour Committee. De meeste werknemers zijn migranten uit Bangladesh, Sri Lanka, China, India en andere landen. Ze worden onderbetaald, mishandeld en min of meer gevangen gehouden. De meeste naaisters spreken geen Arabisch, waardoor ze zich moeilijk kunnen verweren.

In Al Safa, een fabriek die kledingsstukken produceert voor Gloria Vanderbilt, Target en Kohl’s, verhing een 20-jarige Bengaalse vrouw zich nadat ze was verkracht door een manager. Diezelfde fabriek heeft slaapvertrekken van drie meter op vijf, waar tien tot twaalf arbeidsters in worden ondergebracht. Ze slapen op de grond en hebben geen stoelen of tafels.

De Amerikaanse opdrachtgevers hebben daar blijkbaar geen probleem mee. Wal-Mart importeert in sommige maanden voor 3,4 miljoen dollar (2,7 miljoen euro) aan kledingsstukken uit Jordanië, zeggen de onderzoekers. Wal-Mart zegt dat het de beschuldigingen onderzoekt en indien nodig de samenwerking met sommige leveranciers zal stopzetten.

De VS hebben in het Midden-Oosten ook vrijhandelsverdragen met Israël en Marokko. Een overeenkomst met Bahrain treedt dit jaar in werking. Met Oman staat ook al een overeenkomst op papier, terwijl de onderhandelingen met de Verenigde Arabische Emiraten lopen. De VS zouden alle 22 Arabische landen en Israël tegen 2013 willen onderbrengen in één grote vrijhandelszone.

Het model van de speciale exportzones waarmee de samenwerking tussen Jordanië en de VS van start ging, krijgt ook navolging. Egypte ondertekende al in 2004 een gelijkaardige overeenkomst die exportzones creëert rond Caïro, Alexandrië en het Suezkanaal. (PD)