Vrouwen spelen vooraanstaande rol bij protesten in Iran

Sinds de verkiezingen op 12 juni, die werden gewonnen door de zittende president Mahmoud Ahmadinejad, is het al onrustig in Iran. Aanhangers van de oppositie zeggen dat er fraude is gepleegd en eisen nieuwe verkiezingen.
Op een video die enkele dagen geleden werd verspreid, is te zien hoe een 27-jarige vrouw, Neda Agha-Soltan, overlijdt nadat ze getroffen is door een politiekogel. De dood van de jonge vrouw heeft zowel in Iran als wereldwijd woede en medeleven opgeroepen. Maar Neda is niet het enige dodelijke, vrouwelijke slachtoffer.
“De aanwezigheid van vrouwen bij de protesten getuigt van een groeiend politiek bewustzijn onder Iraanse vrouwen”, zegt een 25-jarige vrouw die bij de meeste protestacties aanwezig was. “Ze deden mee aan de verkiezingen en worden nu geconfronteerd met fraude. Ze willen dat hun stem gehoord wordt.”

Sharia

Aan de Iraanse universiteiten studeren meer vrouwen dan mannen. Zestig procent van de studenten is vrouw. Vrouwen zijn actief als ondernemers, ingenieurs, artsen, professoren en advocaten. Iran kent een van de meest actieve vrouwenbewegingen van de regio. 
In de afgelopen jaren zetten vrouwenrechtenactivisten zich in voor gelijke rechten onder de Iraanse wet. Die wet is gebaseerd op een conservatieve interpretatie van de islamitische sharia-wetgeving en kent daarom een tweedeklasstatus toe aan vrouwen.
Bijna drie jaar geleden lanceerden vrouwenrechtenorganisaties de ‘Een Miljoen Handtekeningen Campagne’, gericht op het veranderen van discriminerende bepalingen in de wet. De campagnevoerders willen onder meer gelijke rechten voor vrouwen bij het huwelijk, het recht op scheiding en ouderlijk gezag over de kinderen en een einde aan polygamie.

Arrestaties

Activisten benaderen Iraanse burgers persoonlijk om draagvlak te creëren voor hun zaak. Volgens de website van de campagne zijn al vijftig stafleden gearresteerd of beschuldigd van delicten op het gebied nationale veiligheid.
Toch klonken hun eisen door in de verkiezingsstrijd. Drie van de kandidaten die in de race waren, wezen op de noodzaak om voor vrouwen discriminerende wetgeving aan te passen. De eerste kandidaat die beloofde zich in te zetten voor vrouwenrechten, was Mehdi Karroubi. Hij zei ook dat hij vrouwelijke ministers wilde benoemen.
Veel vrouwenrechten- en mensenrechtenactivisten stemden op Karroubi, vanwege zijn progressieve standpunten op het gebied van mensen- en burgerrechten. Na Karroubi volgde ook de huidige oppositieleider Mir Hossein Moussavi. Hij kwam met een uitgebreid programma op het gebied van vrouwenrechten en beloofde discriminerende wetten te zullen hervormen.
De conservatieve presidentskandidaat Mohsen Rezaie nam ook een positie in in het debat. Hij zei zich te willen inzetten voor gelijke mogelijkheden voor vrouwen in de samenleving, wat voor een conservatieve kandidaat een stevige stellingname is.
President Mahmoud Ahmadinejad beloofde tijdens zijn campagne niets en verwees zelfs niet naar vrouwenrechten. Zijn adviseur inzake vrouwenkwesties, Zohreb Tabibzadeh, hoofd van het Centrum voor Vrouwen en Gezin, hield twee persconferenties. Dat is bijzonder, aangezien ze normaal gesproken de pers ver op afstand houdt.
Tabibzadeh is als hoofd van het centrum verantwoordelijk voor vrouwenprogramma’s. Tijdens de persconferenties viel ze vrouwenrechtenactivisten in het algemeen aan en in het bijzonder Nobelprijswinnares Shirin Ebadi, die zich sterk maakt voor gelijke rechten voor vrouwen. Wie andere wetten wil als het gaat om vrouwenrechten, “moet stemmen op een hervormingsgezinde kandidaat”, antwoordde ze tijdens de tweede persconferentie op een vraag van een journalist.

Moraalpolitie

Tabibzadehs standpunten zijn representatief voor het beleid dat gevoerd werd onder het presidentschap van Ahmadinejad. Dat beleid was er vooral op gericht om vrouwen thuis een rol te laten vervullen als echtgenote en moeder.
Tijdens het bewind van Ahmadinejad werden aan vrouwen aanzienlijke beperkingen opgelegd. De moraalpolitie werd opnieuw in het leven geroepen en kreeg opdracht vrouwen te arresteren die zich niet islamitisch genoeg kleden. Er werden quota ingesteld om het aantal vrouwelijke studenten op universiteiten te beperken en vrouwen werden gedwongen te studeren aan universiteiten in hun eigen stad. Ook werd een omstreden wet aangenomen die de regels op het gebied van polygamie versoepelde.
Volgens een vrouwenrechtenactivist waren vrouwen bijzonder actief tijdens de verkiezingscampagnes van de twee hervormingsgezinde kandidaten. Hun aanwezigheid bij de protesten na de verkiezingen, laat zien “dat vrouwen weten wat er op het spel staat, het recht op zelfbeschikking, en dat ze bereid zijn de prijs te betalen voor een betere toekomst voor henzelf en hun kinderen.”
Hoewel er veel jonge vrouwen bij de protesten aanwezig zijn, zijn er ook veel oudere vrouwen op straat. Een vrouw van in de vijftig, legt uit dat ze meedoet om steun te betuigen aan de jongere generatie. Ze vertelt dat ook zij geslagen is, toen ze probeerde tussenbeide te komen toen een jonge man werd aangevallen door de politie.
Een groep vrouwen heeft inmiddels onder de naam ‘De Rouwende Moeders’ opgeroepen tot een vreedzame herdenkingsbijeenkomst voor de overleden Neda, zaterdag in Laleh Park. Ze eisen een einde aan het geweld en de vrijlating van achthonderd mensen die in de afgelopen twee weken werden gearresteerd.