Vrouwen willen een gelijk deel van de erfenis

In de Malawische grondwet staat dat vrouwen “een eerlijk deel” van de bezittingen die gezamenlijk met de echtgenoot gehouden worden krijgt als er een einde komt aan het huwelijk. Maar de wet beschouwt bezittingen alleen als “gezamenlijk” als duidelijk is dat de vrouw er een directe financiële bijdrage aan heeft geleverd.

Mkandawire heeft pijnlijke herinneringen aan de manier waarop haar schoonfamilie haar behandeld heeft. “Mijn man had negentien auto’s, een bouwbedrijf, huizen en een vermogen van ongeveer 2,3 miljoen euro bij verschillende banken. Ik heb alleen mijn drie kinderen geërfd.”
 
Haar schoonzus kreeg alle bezittingen, inclusief de verschillende huizen. Mkandawire bleef met vrijwel niets achter. “Ik moest weer met niets beginnen, ik had zelfs geen meubels en huishoudelijke spullen meer.” Een van haar kinderen werd depressief en deed diverse zelfmoordpogingen omdat hij de situatie niet aankon. Uiteindelijk overleed hij aan de complicaties van een maagzweer. Mkandawire bleef overeind met medicatie en psychologische hulp.

“We hebben alles samen verkregen”, zegt ze. “Toen hij afstudeerde, had hij geen werk. We leefden toen van het magere inkomen dat ik als onderwijzeres had. Zijn familie heeft hem nooit geholpen”, zegt Mkandawire, die al dertig jaar in het onderwijs zit.

Denkbeeldig probleem

De Women and Law in Southern Africa Research Trust (WLSA) daagde recent de overheid voor het Constitutionele Hof vanwege de huwelijkswetgeving. Die discrimineert vrouwen, stelt de WLSA.

De regering beweert echter dat de WLSA er niet in geslaagd is vrouwen te vinden die onrechtvaardig behandeld zijn door de wet. De WLSA voert “hypothetische en denkbeeldige” kwesties op, zegt advocaat Thabo Chakaka Nyirenda namens de procureur-generaal.

WLSA-Malawi stelt dat veel vrouwen in Malawi slecht af zijn na  een scheiding of de dood van hun man, omdat ze nooit een eerlijk deel van de bezittingen krijgen. Internationaal gezien, betoogt WLSA, is er een sterke trend om de bezittingen gelijk te verdelen.  

“Bezittingen staan zelden op naam van de vrouw. Daarom kunnen ze niet bewijzen dat ze een directe bijdrage hebben geleverd aan het verkrijgen en behouden ervan”, zegt Seodi White van de WLSA.

Armoede

Mkandawire verwacht niet veel van de rechtszaak. “Onze cultuur vormt het grootste obstakel. Het feit dat er een bruidsschat is betaald, geeft de familie van de man veel macht.”

Volgens Duncan McPherson, auteur van een onderzoeksrapport over de financiële positie van aidswezen in Oeganda, Kenia, Zambia en Malawi, draagt de armoede in Afrika bij aan de ongelijkheid.

“Veel mensen, inclusief vrouwen, zien onteigening van weduwen en wezen als een gegeven, niet als een probleem dat bestreden moet worden. Van weduwen en wezen wordt verwacht dat ze met de situatie leren omgaan, ze moeten niet klagen. Weduwen kunnen teruggaan naar hun eigen ouders, is de gedachte, en wezen moeten blij zijn als iemand voor hen wil zorgen”, zegt McPherson.