Vrouwenquotum verandert Braziliaanse gemeenteraden niet echt

Zondag kozen de 5568 Braziliaanse gemeenten een nieuwe burgemeester en gemeenteraad. Voor het eerst moest minstens 30 procent van de kandidaten op elke kieslijst vrouwelijk zijn.

Bij de burgemeesters leidde dat tot meer vrouwelijke verkozenen. In 2008 werden 504 vrouwelijke burgemeesters verkozen, zondag waren dat er 663. Maar in de gemeenteraden was de vooruitgang van de vrouw veel minder duidelijk. Er werden zondag 7648 vrouwelijke gemeenteraadsleden verkozen, of 13,3 procent van het totale aantal. Dat is wel meer dan vroeger, maar minder dan wat van het quotum was verwacht. In 2008 werden 6512 vrouwelijke gemeenteraadsleden verkozen, 12,5 procent van het totale aantal.

Minder geld

Voor Patricia Rangel, docent politieke wetenschappen aan de Katholieke Universiteit van Goiás, is dit vooral een gevolg van het “individualistische karakter” van de open lijsten, waardoor er meer concurrentie is tussen kandidaten van dezelfde lijst of coalitie.

Door die onderlinge concurrentie moeten kandidaten meer eigen middelen inzetten.
Vrouwelijke kandidaten beschikken over minder geld en hebben ook nauwelijks de steun van de partijnetwerken, zegt genderexpert Clara Araújo van de Staatsuniversiteit van Rio de Janeiro. De partijstructuren benadelen vrouwelijke kandidaten dus.

Seksistisch

Een vrouwenquotum is goed, zegt Araújo, maar het kan slechts een onderdeel zijn van een ruimere hervorming. Er moet ook gesleuteld worden aan de financiering van verkiezingscampagnes, de televisiezendtijd voor kandidaten en de sterkere participatie van vrouwen in de partijen zelf.

Daarvoor is een grondige mentaliteitswijziging nodig, zegt Rangel. “Het politieke en electorale systeem in Brazilië is elitair, racistisch, individualistisch en seksistisch. Bovendien bevoordeelt het mensen met meer financiële middelen en politieke invloed. De selectie van kandidaten gebeurt in de ‘geheime tuin’ waar de partijelite de grote beslissingen neemt, en daar hebben de mannen het voor het zeggen.”

Vooral kleinere steden

Het valt op dat de meeste vrouwelijke burgemeesters in gemeenten met minder dan tweehonderdduizend kiezers zijn verkozen. Volgens Araújo komt dit doordat kandidaten daar minder financiële middelen nodig hebben en dichter bij huis campagne kunnen voeren, twee elementen “die in het voordeel spelen van vrouwen.”

De Arbeiderspartij van president Dilma Rousseff haalde zondag tegen alle verwachtingen in 14 procent meer burgemeesters (628 ) dan in 2008. De meeste burgemeesters (1025) waren voor de Partij van de Democratische Braziliaanse Beweging (PMDB), op nationaal vlak een bondgenoot van Rousseff, gevolgd door
de Sociaaldemocratische Partij van Brazilië (693), een oppositiepartij.