Vrouwenrechten heet onderwerp voor nieuw Afghaans parlement

De 27-jarige Joya is de bekendste van de 68 vrouwen die het nieuwe Afghaanse parlement telt. In 2003 was ze tijdens de openbare beraadslaging over de nieuwe grondwet al eens uitgevaren tegen de plaatselijke militieleiders en traditionele heersers die de touwtjes in handen blijven houden op het platteland. Veel van die lokale machthebbers werden dit jaar samen met haar verkozen, ondanks hun vaak met lijken bezaaide parcours van de jaren voordien.

Joya is immens populair - als onafhankelijke kandidate in de grensprovincie Farah haalde ze haar parlementszitje moeiteloos binnen. Veel vrouwelijke kandidaten scoorden goed - het kiespubliek heeft blijkbaar meer vertrouwen in de politieke nieuwkomers dan in de mannelijke ijzervreters die de lijsten domineerden. Daardoor bestaat het Afghaanse parlement nu voor een derde uit vrouwen.

Parlementsleden die oog hebben voor de problemen van vrouwen zijn geen luxe voor Afghanistan. Geweld tegen vrouwen en meisjes is alomtegenwoordig, stelde Amnesty International in mei in een rapport. Vrouwen moeten met de constante angst leven ontvoerd en verkracht te worden. Gedwongen huwelijken komen veel voor; in sommige families worden vrouwen als pasmunt gebruikt om conflicten bij te leggen of schulden in te lossen. Discriminatie is dagelijkse kost. Afghaanse vrouwen worden dan ook gemiddeld maar 45 jaar oud. En terwijl 50 procent van de mannen kan lezen, heeft maar 14 procent van de Afghaanse vrouwen dat geleerd.

De val van het Talibanregime eind 2001 heeft voor de meeste vrouwen op het platteland nog niet veel verbetering gebracht. Het Afghaanse nieuwsagentschap Pajhwok meldde vorige week dat het geweld tegen vrouwen in de provincies Helmand en Kapisa toeneemt. In beide streken zijn onlangs verscheidene vrouwen doodgeslagen door hun man of andere leden van hun schoonfamilie. De meeste slachtoffers waren door hun ouders uitgehuwelijkt als ‘swara’, een verzoeningsgeschenk om vetes bij te leggen.

Abdul Ghani, een inwoner van het dorp Ubaidullah vertelde Pajhwok hoe hij zijn dochter uithuwelijkte aan een familie waarmee hij in onmin leefde, om het leven van zijn zoon te redden. Drie maanden lang ging alles goed. Toen mocht mijn dochter niet meer op bezoek komen. Vijf maanden later hoorde ik dat haar schoonvader haar had omgebracht.

In de provincie Kapisa schoot een man op 10 december zijn neef dood omdat die hem ervan beschuldigde zijn vrouw te hebben vermoord. De politie stelde vast dat de moordenaar zijn 25-jarige vrouw had onthoofd en in huis had begraven.

Ongeletterdheid en onwetendheid, dat zijn volgens Fauzia Uloomi van het Afghaanse ministerie voor Vrouwenzaken de belangrijkste oorzaken van het schrikbarende geweld tegen vrouwen in het land. Mannen maken ruzie met andere mannen, en dan werken ze hun woede uit op hun vrouwen, zegt ze. Maar op sommige plaatsen klagen mensen dat de overheid geen vinger uitsteekt om mannen in afgelegen gebieden voor te lichten over vrouwenrechten.

De VN hebben Afghanistan opgeroepen snel wat de ondernemen tegen het uit de hand lopende geweld tegen vrouwen. Ook Afghaanse geestelijken sluiten zich daarbij aan. Maulvi Mohammad Sadiq Haqqani drukt alle rechtgeaarde mannelijke islamieten in het land op hun echtgenote te respecteren. “Als een vrouw niet luistert naar haarman, moet die de zaak op een beleefde manier regelen, en niet in een gewelddadige uitbarsting”, oordeelt de geestelijke.

Nu moet het Afghaanse parlement bewijzen wat het waard is. Maar vrouwen die in de kijker lopen, weten dat ze daardoor dubbel gevaar lopen. Malalai Joya heeft al vier aanslagen overleefd. Meestal is ze met enkele van haar twaalf lijfwachten onderweg. En buiten hult ze zich steevast in een burqa, het typische gewaad dat vrouwen van kop tot teen bedekt en zelfs het gelaat onzichtbaar maakt. (PD)