Vrouwenrechten in Pakistan weer op lange baan

Het wetsvoorstel riep op enkele van de religieuze Hudood Verordeningen (Hudood Ordinances, HO’s) in te trekken. De HO’s, die ook gelden voor niet-moslims, zijn een serie van Islamitische decreten voor strafbaarstelling van misdrijven en werden in 1979 ingevoerd door de militaire dictator Zia ul Haq. Vrouwen zijn de grootste slachtoffers van de HO’s. De intrekking zou vrouwen moeten beschermen tegen de twee controversiële verordeningen rond Zina (overspel) en Qazf (foute beschuldigingen van overspel).

Eén van de controversiële bepalingen stelt bijvoorbeeld dat een vrouw vier getuigen moet hebben om een verkrachting te bewijzen. Anders riskeert ze zelf van overspel beschuldigd te worden. Het nieuwe wetsontwerp paste de verordeningen rond verkrachting aan, het maakte ook een duidelijk onderscheid tussen verkrachting en overspel.

“Een intrekking van de Hudood lijkt de enige mogelijke oplossing, maar de nieuwe wet was alleszins al een stap voorwaarts”, zegt Danish Zuberi, een advocaat en mensenrechtenactivist. Hij is deels opgelucht dat de overheid de beslissing over het wetsontwerp heeft uitgesteld: “Nu kan er een bredere consensus groeien.”

Religieus geweld

Verschillende regeringen probeerden de HO’S terug te schroeven maar moesten inbinden na religieus geweld. Ook president Musharraf hield zich gedeisd, want aanpassingen van de Hudood Verordeningen liggen heel gevoelig. Mensenrechtenactivisten gingen uiteindelijk akkoord dat in plaats van een afschaffing er een wet zou komen die vrouwen beter beschermt.

“We beschouwden het als een eerste positieve stap voorwaarts”, zegt Nasreen Siddiqi van het Women Action Forum (WAF). “Tijdens onze gesprekken met politieke partijen werden we geadviseerd dat een volledige terugtrekking niet mogelijk was. We moesten dus het beschermend wetsvoorstel steunen”.

“Het was ongetwijfeld een moeilijke beslissing”, zegt Zuberi over de beslissing van destijds. “Ondanks alle tekortkoming zorgde het toch voor opluchting bij vrouwen, vooral tegen de valse beschuldigingen onder Zina. In het belang van de vrouwen hebben we beslist om het wetsvoorstel te steunen”. Hij ontkent dat hij daarvoor compromissen gesloten heeft: “We blijven bij onze principes en dat is een volledige terugtrekking van de HO’s.”

Onherkenbare veranderingen

Maar de voorbije weken veranderde het voorstel onherkenbaar nadat er veranderingen in aangebracht werden om alle politieke partijen te bekoren. Ook dat was nog aanvaardbaar voor de vrouwenrechtenactivisten.

Maar toen sloeg het parlementair debat om in een politiek drama. Een coalitie van zes religieuze partijen, de Muttahida Majlis-e-Amal (MMA),noemde het wetsvoorstel onislamitisch. “Ze blijven maar herhalen dat de aanpassingen onislamitisch zijn, maar ze zeggen er niet bij hoe. Niemand geef uitleg”, zegt Zuberi. Ze zegt dat de MMA erop aanstuurt om de Hasba-wet aan het nieuwe wetsvoorstel te koppelen. “Indien dat allemaal niet zo ernstig zou zijn, dan zouden de wijzigingen die het MMA vragen gewoon grappig zijn”, aldus Sahiq Usmani, een gepensioneerde jurist.

Hasba is de inspectie die toeziet of het sociaal gedrag in publieke plaatsen in overeenstemming is met de islamitische criteria. Een ander voorstel is om de verordeningen rond Zina en verkrachting te interpreteren op basis van de Koran en de Soenna. “Dat is niet duidelijk. Wiens interpretatie zou dan geschikt bevonden worden? Er zijn immers verschillende scholen voor Islamitische strafrecht”, aldus Zuberi. Van 1979 tot 2006 werd altijd de interpretatie tegen vrouwen gebruikt. “Zelfs wij, in de juridische gilde, begrijpen de amendementen niet die het MMA heeft voorgesteld”.

“Het parlementair proces is nog maar eens onderdrukt”, vindt Anees Haroon, de directeur van vrouwengroepering Aurat Foundation. “Het feit dat het item op de lange baan geschoven is bewijst dat vrouwenrechten geen prioriteit zijn voor de regering van Musharraf. Het gebruikt vrouwenitems als wapen in onderhandelingen. Waar zijn de mullahs bang voor?” Haroon is vastberaden om de strijd verder te zetten. De voorbije jaren is de steun onder de bevolking alleszins gegroeid om de ordonnanties terug te trekken.

Het uitstel heeft nog een keerzijde: een recente verordening liet 1.300 wegkwijnende vrouwen in de gevangenis - opgesloten op verdenking van overspel - vrij. Wanneer de verordening op 7 november ten einde loopt riskeren ze terug achter de tralies te vliegen. Indien de Wet op Bescherming van Vrouwen zou goedgekeurd zijn dan hadden die vrouwen niet opnieuw in de cel moeten gaan.