VS en Groot-Brittannië willen voorbeeld Duitsland volgen voor minimumloon

Barack Obama is al langer voorstander van een hoger minimumloon en hij stelde het vorig jaar ook al voor in zijn State of the Union. De Republikeinen zijn er echter niet voor te vinden en elk wetsvoorstel in die zin wordt dan ook door hen tegengehouden in het Congres. Volgens de Republikeinen is een hoger minimumloon net in het nadeel van de arbeiders omdat werkgevers minder mensen zullen aanwerven. Deze keer gaat Obama daarom een soort decreet uitvaardigen, een  ”executive order” waardoor hij niet langs het Congres moet passeren. Dat zorgt er wel voor dat de maatregel beperkt blijft tot mensen die werken voor de federale overheid of een onderaannemer ervan. Volgens het Amerikaans ministerie van Arbeid verdienen vandaag zo’n 16.000 federale werknemers het minimumloon.

De sociale problemen in de VS vormen een prioriteit in de resterende drie jaar van Obama in het Witte Huis. Hij benadrukte ook de noodzaak van meer banen en kondigde een programma onder leiding van vicepresident Joe Biden aan om werkzoekenden beter op te leiden. Om dat kracht bij te zetten, voegde hij eraan toe: ‘Wie aan de top staat heeft het nooit beter gehad, terwijl de gemiddelde lonen amper zijn gestegen. De ongelijkheid is gegroeid.’

Low Pay Commission

In Groot-Brittannië is het minimumloon momenteel omgerekend 7,65 euro per uur voor werknemers van 21 jaar of ouder. De minister van Financiën, George Osborne, stelt voor het te verhogen met een bedrag dat hoger ligt dan de inflatie. Dat is opmerkelijk, omdat de partij van Osborne, de regerende Conservatives, in 1999 gekant waren tegen de invoering van het minimumloon door toenmalig premier Tony Blair en zijn partij, Labour, die nu in de oppositie zit. Osborne verklaarde dat zo: ‘In de jaren negentig stonden de Conservatives aan de verkeerde kant in het debat. De partij is veranderd. Nu is het een moderne conservatieve partij, die dicht bij de bevolking staat.’

Hij kondigde ook aan dat het belastingvrije deel van het loon verhoogd zal worden, en hij verdedigde zijn plannen om twaalf miljard pond weg te snijden in het budget voorzien voor welzijn.

Osborne kan niet zelf beslissen om het minimumloon te verhogen. Dat gebeurt door de zogenaamde Low Pay Commission, maar Osborne heeft zelf een verhoging naar omgerekend 8,5 euro per uur vooropgesteld. Volgens dezelfde Low Pay Commission  zijn er bijna 1,4 miljoen werknemers die in Groot-Brittannië tegen het minimumloon werken. Bijna de helft van hen werken ofwel in de groot- en detailhandel, ofwel in de horeca.  

Sociale dumping

In Duitsland werd tijdens de regeringsonderhandelingen tussen de christendemocratische partij CDU en de sociaaldemocratische SPD beslist een minimumloon van 8,5 euro in te voeren in alle sectoren. Dit moet sociale dumping tegengaan. Onder meer in de vleesverwerkende industrie kwamen wantoestanden aan het licht, zoals de tewerkstelling van Oost-Europese arbeiders tegen een schamele 2 euro per uur. Nu Duitsland een minimumloon invoert, zijn er nog zes EU-lidstaten die geen minimumloon kennen: Oostenrijk, Denemarken, Finland, Cyprus, Italië en Zweden. Ook in Noorwegen en Zwitserland is er geen minimumloon. In de Scandinavische landen en Oostenrijk maakt het minimumloon deel uit van onderhandelingen tussen vakbonden en werkgevers, en de door hen onderhandelde akkoorden dekken - anders dan in Duitsland - het leeuwendeel van de ondernemingen waardoor er de facto een onderhandeld minimumloon is. 

De minimumlonen verschillen wel erg per land. In de meeste EU-landen ligt het minimumloon onder de helft van het gemiddelde loon. In Roemenië is dat zelfs maar een vierde van het gemiddelde loon, terwijl het in Ierland meer dan de helft van een gemiddeld loon bedraagt, en in sommige sectoren in Griekenland is het minimumloon zelfs gelijk aan bijna 100 procent van een gemiddeld loon.

In een paper die in april 2012 verscheen schreef de Europese Commissie dat werk in Europa geen garantie tegen armoede is. Meer dan acht procent van de werknemers in Europa moeten leven van een salaris onder de armoedegrens. ‘Er is een groot risico op armoede onder mensen met een job, zeker in landen met een ongelijke inkomensverdeling en lage minimumlonen. Specifiek kwetsbare groepen zijn mensen met een tijdelijk job of met een job met een lage arbeidsintensiteit,  en eenoudergezinnen.’De Commissie is geen voorstander van een algemeen Europees minimumloon omdat het loon in een land in verhouding moet staan met de competiviteit van dat land. In elk geval wil de Commissie lonen die competiviteit en inkomenszekerheid garanderen.

Hoe dan ook, het feit dat staten en partijen die altijd gekant waren tegen een minimumloon er nu voor zijn, heeft wellicht te maken met het feit dat inkomensongelijkheid in heel wat landen toeneemt en men het invoeren van zo’n inkomensbodem ziet als een middel om daar iets te doen.