VS en Midden-Amerika lanceren vrijhandelsbesprekingen

Concrete onderhandelingen over het geplande Vrijhandelsakkoord tussen de VS
en Midden-Amerika (CAFTA) zullen beginnen op 27 januari in de Costaricaanse
hoofdstad San José. Negen rondes van vijf onderhandelingsgroepen zouden
tegen eind dit jaar een afgerond akkoord moeten opleveren over
markttoegang, investeringen en diensten, overheidsaankopen en de
bescherming van intellectueel eigendom, sociale en milieuaspecten en
institutionele onderwerpen als de regeling van geschillen. Die onderwerpen
vormen een doorslag van de bepalingen in het NAFTA-verdrag.

Een zesde discussiegroep zal zich buigen over “trade capacity
building” technische assistentie om de kleine Midden-Amerikaanse landen te
helpen het maximum te halen uit de kansen die vrijhandel biedt. De VS
hebben in dat kader ook al meer dan 50 projecten klaar van de financiering
van moderne computers, zakenreizen en milieuvriendelijke productieprocessen
tot assistentie bij de onderhandelingen over moeilijke handelsdossiers en
de uitbouw van wetenschappelijk gefundeerde controles van de hygiënische
kwaliteit van levensmiddelen. In 2003 zou de Amerikaanse regering voor die
ondersteuning 47 miljoen dollar willen uittrekken.

Volgens de Amerikaanse Handelsvertegenwoordiger Robert Zoellick zal het
CAFTA “Amerikanen een betere toegang bieden tot goedkope producten en de
Amerikaanse export en werkgelegenheid bevorderen, terwijl het de
Centraal-Amerikaanse ontwikkelingsvooruitzichten verbetert.” Zoellick
gelooft ook dat het akkoord de economische hervormingen in Centraal-Amerika
zal bespoedigen. Op die manier zal de in economisch opzicht achtergebleven
regio makkelijker kunnen integreren in het Pan-Amerikaanse
Vrijhandelsakkoord (FTAA) een verdrag dat eind 2005 het hele continent zou
moeten omspannen. De VS zijn de drijvende kracht achter dat voornemen.

Maar critici zeggen dat het CAFTA-akkoord in hetzelfde bedje ziek lijkt als
het geplande FTAA en het Noord-Amerikaans Vrijhandelsakkoord (NAFTA) dat in
1994 de VS, Canada en Mexico economisch aan elkaar klonk.
NAFTA-tegenstanders zeggen dat dat de minst ontwikkelde lidstaat van die
vrijhandelszone Mexico vooral nadelen ondervindt van de constructie. “Als
ze van plan zijn een gelijkaardig akkoord uit te werken, wordt dat
rampzalig voor veel Midden-Amerikaanse landen,” oordeelt Karen Hansen-Kuhn,
een directeur van The Development GAP, een lobbygroep in Washington die het
opneemt voor de ontwikkelingslanden. “Vooral in de landbouw en op sociaal
vlak dreigen er problemen.”

In december spuiden verscheidene niet-gouvernementele organisaties uit
Midden-Amerika, de VS en Europa in een gemeenschappelijke mededeling ook al
kritiek op de CAFTA-plannen. Dergelijke akkoorden zorgen niet voor duurzame
ontwikkeling of goede werkgelegenheid, ze “drijven de schuldenlast op,
bedreigen onze culturele en natuurlijke rijkdom en vernietigen de nationale
soevereiniteit en voedselveiligheid.” De critici verdenken de Amerikaanse
regering er ook van de handelsafspraken op maat te snijden van grote
bedrijven door het nationale regeringen en parlementen moeilijker te maken
maatregelen te treffen om het milieu en de volksgezondheid naar eigen
inzichten te beschermen.

De tegenstanders van de CAFTA-onderhandelingen stellen dat het project in
de ogen van de VS ook nuttig is om de weerstand tegen het FTAA te breken.
Door de verkiezing van de linkse Luiz Inacio ‘Lula’ da Silva als nieuwe
Braziliaanse president beloven de FTAA-onderhandelingen nog moeilijker te
worden in Zuid-Amerika. Tegensputterende landen als Brazilië en Venezuela
worden door bilaterale of regionale vrijhandelsakkoorden tussen de VS en
andere Latijns-Amerikaanse landen echter bijna gedwongen ook mee in de boot
te stappen.

De VS exporteerden in 2001 voor negen miljard dollar goederen en diensten
naar Midden-Amerika een toename met 42 procent in vergelijking met 1996.
Midden-Amerika exporteerde in 2001 voor 11 miljard dollar naar de VS; op
driekwart van die producten werden geen invoerheffingen toegepast.