VS en Nigeria beloeren elkaar rond Sao Tomé en Principe

Sao Tomé en Nigeria hebben in april de verkoop geopend van de eerste licenties voor delen van de Joint Development Zone waarin ze de olievelden aan het raakvlak van hun territoriale wateren hebben ondergebracht. Eind dit jaar zouden de eerste contracten moeten worden ondertekend; binnen vier jaar kan dan de eerste olie worden geëxporteerd. Sao Tomé krijgt 40 procent van de opbrengsten van de zone, Nigeria - nu al de grootste Afrikaanse olieproducent - 60 procent. Maar Sao Tomé en Principe lijken niet meer zo gelukkig met die afspraak. Er bestaat geen twijfel dat de overeenkomst in de nabije toekomst zal herzien worden, beweert een medewerker van president Fradique de Menezes. We hebben toch het recht om samen te werken met wie we willen? President de Menezes, een rijke eigenaar van cacaoplantages die ook bedrijven heeft in Portugal, heeft wel laten verstaan dat hij Nigeria niet helemaal buitenspel wil zetten. Ze hebben twee opties: heronderhandelen of de samenwerking helemaal stopzetten. Wij willen hen in elk geval mee aan boord nemen, verklaarde de president onlangs.

Het is voor Sao Tomé en Principe niet makkelijk nee te zeggen tegen de Nigerianen. De zuidkust van Nigeria is amper 500 kilometer van de eilanden verwijderd. Het leger van Sao Tomé en Principe telt 200 manschappen en zou dus niet lang stand houden als de Nigerianen aan een avontuur zouden willen beginnen. Nigeria, de regionale grootmacht, heeft de regering van de eilanden al voorgesteld een gemeenschappelijk defensiepact te sluiten. Dat zou de stationering van Nigeriaanse troepen op de eilanden inhouden. De bevolking van Sao Tomé en Principe krijgt daar kippenvel van. Om voor een tegengewicht te zorgen, heeft president de Menezes de VS uitgenodigd een marinebasis op de eilanden te vestigen. De VS zouden van daaruit de hele Golf van Guinee kunnen bestrijken - door de aanwezige olievoorraden een gebied van hoog strategisch belang. De Amerikaanse regering denkt nog over het aanbod na.

Intussen blijft de regering van Sao Tomé en Principe erop hameren dat ze de fouten van andere Afrikaanse olieproducenten wil vermijden en de toekomstige geldstroom goed wil besteden. Sao Tomé en Principe behoren tot de armste landen van Afrika. Tot hiertoe leverde vrijwel enkel de landbouw exportinkomsten op, en de prijs van cacao, het belangrijkste opbrengstgewas op de eilanden, is de voorbije jaren fors teruggelopen. Ontwikkelingshulp heeft het land na de onafhankelijkheid van Portugal in 1975 nauwelijks gekregen. Maar door de gigantische olievoorraden kan de eilandengroep de komende jaren veranderen in het Brunei van Afrika.

We gaan heel voorzichtig zijn, verklaarde premier Maria das Neves vorige week op een regionale olieconferentie in Angola. We zullen de fouten van andere Afrikaanse landen niet herhalen waar rijke grondstoffenvoorraden eerder een vloek dan een zegen bleken.” Das Neves wil werk maken van transparante overeenkomsten met de oliemaatschappijen en belooft dat het geld dat in de staatskas vloeit in de eerste plaats zal geïnvesteerd worden in gezondheidszorg, onderwijs en armoedebestrijding. Als de eilanden malariavrij kunnen worden, gemaakt, kan het toerisme een bijkomende inkomstenbron worden. Ook de ontwikkeling van de landbouw blijft belangrijk - de olie-industrie zal waarschijnlijk nooit veel banen scheppen.