VS schroeven hulp aan noodlijdend Pakistan op

De aankondiging kwam er nadat VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon vrijdag opriep om dit jaar twee miljard dollar voedselhulp in te zamelen, ofwel een viervoud van wat de VN in augustus hadden gevraagd. Overstromingen hebben deze zomer een vijfde van Pakistan geteisterd, met zo’n twintig miljoen slachtoffers tot gevolg. Nooit eerder verzocht de instelling om zoveel geld na een natuurramp.

Als speciale gezant voor Afghanistan en Pakistan voorspelt Richard Holbrooke dat het kostenplaatje voor het volledige herstel veel hoger zal liggen dan wat naar verwachting zal binnenlopen. “De internationale gemeenschap kan niet alle kosten voor de wederopbouw op zich nemen, want die zullen uiteindelijk tientallen miljarden dollar bedragen. En ze is al vrijgevig geweest bij de reddingsoperaties en de eerste humanitaire hulp, met de VS op kop.”

Meer belastingen

Holbrooke betwijfelt dat er voldoende geld in Pakistan aanwezig is om de wederopbouw te financieren: “De Pakistanen zullen toch een manier moeten vinden om zelf aan inkomsten te geraken.”

Eerder gaven buitenlandminister Hillary Clinton en voorzitter van de Wereldbank Robert Zoellick dezelfde boodschap. “De Pakistaanse belastingen zijn goed voor ongeveer negen procent van het bruto binnenlands product. Dat is weinig in vergelijking met andere landen. We kunnen pas de wereld mobiliseren om voor Pakistan te betalen als de Pakistanen zelf voor hun land betalen”, zei Zoellick zondag tijdens een bijzondere ministerraad in het VN-hoofdkwartier. Hij roept Islamabad ook op om concreet werk te maken van meer transparantie en aansprakelijkheid bij het beheer van het geld voor de wederopbouw.

Geen grootschalig offensief

Hoewel Holbrooke maandag beklemtoonde dat de Pakistaanse regering doeltreffend hulp verleent, vielen er in de voorbije maand tal van getuigenissen op te tekenen van slachtoffers en vluchtelingen uit de getroffen gebieden die klagen over het falen of het uitblijven van hulp. Ook president Asif Ali Zardari komt er bekaaid vanaf. Initieel wou hij een lang geplande reis naar Europa maken in plaats van de overstroomde gebieden te bezoeken, wat zijn reeds gehavende populariteit bij de bevolking naar een dieptepunt deed zakken.

Holbrooke vindt dat het Pakistaanse leger het voortouw moet nemen. Hij omschrijft het als de “strakste organische organisatie in het land” en de enige instelling die “onmiddellijk grote aantallen mensen kan ontplooien”.

Nu de soldaten de handen vol hebben met reddings- en hulpoperaties, kunnen ze geen grootschalige campagne voeren tegen de taliban, menen experts in de VS en in Pakistan. Ongeveer de helft van de 150.000 troepen die gelegerd waren in de grensgebieden en tal van helikopters werden ingezet bij hulpverlening na de ramp. Amerikaanse militaire strategen, die al sceptisch waren over de bereidheid van hun Pakistaanse collega’s om een lang verwacht offensief te lanceren in Noord-Waziristan, lijken dit idee op te geven.

Lokaal voedsel

Intussen stromen wanhopige vluchtelingen uit het noordwesten en Baluchistan toe in reeds dichtbevolkte steden als Karachi, waarbij de bestaande spanningen geregeld uitmonden in geweld. “Het land nadert het keerpunt, een moment waarop de regering bezwijkt onder de druk en Pakistan echt een gefaalde staat wordt”, schreef David Ignatius, invloedrijke columnist van de Washington Post, eind vorige maand.

Het officiële standpunt van de VS klinkt minder hard, maar functionarissen geven achter de schermen toe dat de Amerikaanse strategie om tegelijk de taliban de kop in te drukken en de economische groei een boost te geven met ontwikkelingshulp in belangrijke delen van het land niet overeind blijft.

De ramp heeft niet alleen bijna twee miljoen woningen vernield, maar ook veel andere infrastructuur, waaronder wegen, bruggen, scholen en ziekenhuizen. Het Amerikaanse Congres stemde vorig jaar in met 7,5 miljard dollar aan economische hulp voor Pakistan over een periode van vijf jaar. De eerste schijf van 1,5 miljard zal dit jaar worden uitgegeven. Dat geld was hoofdzakelijk bedoeld om de landbouwproductie op te krikken en bestaande stroomcentrales te verbeteren, maar veel van deze fondsen zullen waarschijnlijk omgeleid worden naar hulp en wederopbouw.

De 75 miljoen dollar aan voedselhulp komt bovenop de 1,5 miljard dollar, aldus het hoofd van de Amerikaanse ontwikkelingshulp (USAID) Rajiv Shah. Nieuw is dat slechts vijf miljoen dollar aan nieuwe voedselhulp vanuit de VS zal worden verscheept. De rest zal worden aangekocht bij bestaande voedselvoorraden in Pakistan.