VS zoeken op kousenvoeten toenadering tot Syrië

Ellen Sauerbrey is als Amerikaans assistent-minister van Buitenlandse Zaken verantwoordelijk voor bevolkingsaangelegenheden, vluchtelingen en migratie. In Syrië kan ze zich uitleven in haar vakgebied: er verblijven tussen 500.000 en een half miljoen Iraakse vluchtelingen.
Het State Department benadrukt dat Sauerbrey samen met een hoge ambtenaar van de VN-Vluchtelingenorganisatie UNHCR naar Damascus reist. “Het is dus geen bilateraal bezoek”, zegt Sean McCormick, de woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. Sauerbrey bezoekt ook Jordanië, waar ook nog eens 700.000 Irakezen verblijven.
Sauerbrey zal volgens McCormick in Syrië alleen over vluchtelingenkwesties praten, maar dat doet niets af van het politieke belang van het bezoek. McCormick bevestigde dat Sauerbrey medewerkers van de regering van president Bashar al-Assad zal ontmoeten. Na de moord op de voormalige Libanese premier Rafik Hariri hadden de VS het Syrische regime twee jaar lang diplomatiek geboycot. De VS trokken zelfs hun ambassadeur weg uit Damascus. De VS geloven dat Syrië, dat tot voor kort de touwtjes in handen hield in Libanon, achter de moord zat.
Het bezoek versterkt de speculaties over een Amerikaanse koerswijziging. Het voorbije weekend meldde de Israëlische krant Haaretz nog dat de Amerikaanse Buitenlandminister, Condoleezza Rice, Israël ten stelligste had afgeraden ook maar “verkennende gesprekken” te beginnen met Damascus over een vredesakkoord tussen de twee landen. Assad dringt daar al sinds juli vorig jaar op aan, en de vraag verdeelt de Israëlische regering.

Regionale gesprekken over Irak

Maar de VS zelf lijken Syrië niet langer helemaal te willen isoleren. Rice kondigde eerder deze week aan dat Washington zal deelnemen aan regionale gesprekken over de stabilisering van Irak waarvoor ook Iran en Syrië zijn uitgenodigd. De tweede ronde van die gesprekken, die nu voor april gepland is, zou op ministerieel niveau gevoerd worden. Daardoor zou Rice naast de Syrische Buitenlandminister Walid Mualem kunnen zitten.
De aankondiging van Rice wordt in de VS gezien als een overwinning van de “realistische” vleugel in de Amerikaanse regering. De ideologische tegenstanders van de haviken in Washington hameren er al lang op dat de VS met Syrië en Iran moeten praten om de lont uit het kruitvat te halen in Irak en Libanon.
De voormalige Amerikaanse Buitenlandminister James Baker, die vorig jaar met andere wijze politici het Amerikaanse beleid in Irak onder de loep nam, gelooft dat Syrië een einde zal willen maken aan zijn alliantie met Iran als daarvoor de juiste voorwaarden vervuld worden.
Damascus is volgens hem vooral uit op een vredesakkoord met Israël dat zou resulteren in de teruggave van de Golan-hoogvlakte, een gebied dat Israël sinds 1967 bezet houdt. Syrië zou de Palestijnse militante beweging en regeringspartij Hamas, waarvan de leiders in Damascus leven, kunnen overtuigen Israël te erkennen. En het Syrische regime zou een einde kunnen maken aan de wapenleveringen aan de Libanese militie Hezbollah.

Niet op één lijn

De hele Amerikaanse regering zit nog niet op één lijn. Volgens de Boston Globe blijven de medewerkers van notoir hardliner en vice-president Dick Cheney gekant tegen elke vorm van toenadering tot Damascus, zelfs als het enkel over vluchtelingenhulp gaat. Maar volgens waarnemers hebben de realisten nu het heft in handen.
De bezorgdheid die in het Amerikaanse parlement leeft over de Iraakse vluchtelingencrisis, helpt hen daarbij. Sinds 2003 zijn al zeker twee miljoen Irakezen hun land ontvlucht, en daar komen er elke maand 50.000 bij. Volgens de VN gaat het om de ergste vluchtelingencrisis sinds de Palestijnse exodus in 1948.
Na een hearing in het parlement kondigde de Amerikaanse regering in februari aan dat ze 7.000 Iraakse vluchtelingen zal opnemen en 18 miljoen dollar zal vrijmaken voor de hulp die het UNHCR aan Iraakse vluchtelingen biedt.