Waarom is niemand kwaad?

‘Ze dronken een glas, ze piesten een plas, en alles bleef zoals het was’, placht mijn vader grote gebeurtenissen te becommentariëren. Hij bedoelde daarmee dat bij grote incidenten of kleine rampen, iedereen wel verwacht dat er ingrijpende maatregelen worden genomen om nieuwe incidenten of rampen te voorkomen, maar dat er uiteindelijk niets verandert.
  • Carol Verstraete Els Keytsman Carol Verstraete
Of in elk geval veel te weinig en veel te traag. Dit dreigt alvast voor het economische systeem. Want ondanks een voortdurende financieel-economische crisis, lijkt de politieke en financiële goegemente opnieuw te kiezen voor ‘business as usual’. Want niemand is kwaad genoeg om veranderingen af te dwingen. Of niet?
De bankencrisis van 2008 bleek uit te monden in een globale financieel-economische crisis, die de ‘echte economie’ zware klappen toebracht. Heel wat landen stonden aan de de rand van het faillissement, in de VS en Europa heerste economische recessie, vooral in het Zuiden vielen slachtoffers. Kortom: het bleek de zwaarste crisis van het kapitalisme sinds de Grote Depressie tachtig jaar geleden. En hij bleek ook te leiden tot een diepgaande historische ommekeer.
De EU en de VS pompten prompt miljarden belastingsgeld in het bankensysteem – een financiële injectie zonder weerga. Overheidstussenkomst was plots geen vies woord meer.
De G20 declareerde in november 2008 plechtig dat nationale regeringen en regulatoren opnieuw de teugels in handen moesten nemen: “We will also make regulatory regimes more effective over the economic cycle, while ensuring that regulation is efficient, does not stifle innovation, and encourages expanded trade in financial products and services. We commit to transparent assessments of our national regulatory systems.”
Ook het economische denken bleek te kantelen. Voormalige diehard neoliberale economen als Paul De Grauwe verdedigden een interventionistisch Keynesiaans overheidsbeleid, investeringen in een groene economie en een hertekening van het financieelsysteem. Kortom: politici en economen zagen een systeemcrisis, en ze zagen in dat het systeem onbestuurbaar was geworden.
Alleen: sinds het uitbreken van de financiële crisis, heeft geen enkel land een hervorming van het financiële stelsel doorgevoerd. In ons land lijkt minister Reynders er alvast alles aan te doen om te voorkomen dat de samenleving impact krijgt op het grootkapitaal.
“Bij mijn weten heeft de regering de aanbevelingen van de bijzondere commissie voor de bankencrisis nog niet omgezet in een reglementair kader. Evenmin heeft de staat als aandeelhouder ons via de overheidsbestuurders al uitdrukkelijke richtlijnen gegeven”, stelt oud-premier Dehaene, tevens sinds oktober 2008 bestuurder van Dexia in MO* (24/02/2010). Is het besef van de dringendheid dan weg? Driekwart van de Amerikanen is voor een hervorming van het financiële stelsel, zegt een peiling van Pew Research, en ook president Obama blijft pleiten voor betere regels. Maar waarom heeft ook Washington dan nog geen vinger veroerd?
Geld en culturele indoctrinatie, blijkt het antwoord. Het gros van de Amerikaanse parlementsleden is afhankelijk van de campagnedollars van de bankensector. De acht grootste Amerikaanse banken hebben in 2009 bijna 26 miljoen dollar uitgegeven aan lobbyisten, weet Heather Booth van Americans for Financial Reform in De Groene Amsterdammer (4/02/2010). Bovendien blijkt het politiek beleid van deregulering en goedkoop geld van zowel Republikeinen als Democraten, het gevolg van culturele indoctrinatie. Een hele generatie beleidsmakers was ervan overtuigd dat alles wat de banken zegden, ook de waarheid was, stelt Simon Johnson, hoogleraar economie aan de MIT Sloan School of Management in Cambridge en voormalig econoom bij het IMF in hetzelfde artikel.
Maar ook lijken de geesten niet rijp genoeg voor verandering. De ‘Grote Depressie’ veroorzaakt door de beurskrash van 1929, werd indertijd gevolgd een wereldoorlog die miljoenen slachtoffers maakte. In die tijdsgeest waren ook de politieke geesten rijp om hun economische denkkaders te veranderen. De politiek koos toen voor een grondige hervorming van de economie, en met de Bretton Woods akkoorden installeerde men een doordacht stelsel van financiële regulering op wereldschaal. Vandaag lijkt niemand de dringendheid in te zien van de noodzaak van een ander econmisch systeemn, ondanks een dreigende klimaatcrisis, energiecrisis en de ineenstorting van de ecosystemen.
Kunnen meningen veranderen? John Gray, politiek filosoof, voorspelde in 2008 dat alsmaar meer mensen boos zouden worden, en die boosheid ook zouden omzetten in actie tegen hun banken en regeringen. Dat gebeurt inderdaad, helaas met wisselend succes. In België kenden we woelige aandeelhoudersvergaderingen waarbij vooral baron Lippens het moest ontgelden.
Inbev-werknemers en vakbonden zegden ook niet langer te willen aanvaarden dat bedrijven winstcijfers laten optekenen en managers hoge bonussen uit te keren, terwijl zij hun werk verliezen. In de VS organiseren vandaag groepen als Iowa Citizens for Community Improvement protestbetogingen in bankkantoren. ‘Move your money’ is dan weer een campagne die mensen wil aanmoedigen om hun geld weg te halen bij grote banken, en onder te brengen bij kleine lokale kredietbanken. Ondertussen verplaatste zelfs een hele staat (New Mexico) haar geld.
Maar of deze bewegingen voldoende zijn om ook de Wetstraat, en bij uitbreiding Wall Street, te doen bewegen, is onzeker. Dat onder meer ING na massale overheidssubsidies toch doodleuk riante bonussen uitkeert, lijkt er op te wijzen dat weinig is veranderd. Zou mijn vader dan alweer gelijk krijgen?

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2776   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2776  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.