Kristof Clerix, Belgium, works as an investigative reporter for the Belgian weekly news magazine Knack.
Wapentrafiek in naam van de staat
De huidige politieke elite van Slovenië was tijdens de Bosnische oorlog nauw betrokken bij illegale wapensmokkel. Dat schrijven de Sloveense onderzoeksjournalisten Matej Surc en Blaz Zgaga in hun ophefmakende trilogie “In naam van de staat”. Het drieluik vol intriges is gebaseerd op gedeclassificeerde overheidsdocumenten en reconstrueert nauwgezet hoe begin jaren negentig –ondanks een VN-wapenembargo– wapentuig naar het slagveld werd gesmokkeld.
Op een internationale conferentie over datajournalistiek, begin mei in Brussel, sprak MO* met Blaz Zgaga (39), die omwille van zijn publicaties met de dood is bedreigd.
Zgaga: ‘Tijdens de Bosnische oorlog zijn 130.000 mensen omgekomen. Slovenië heeft in die tijd duizenden ton wapens en munitie verkocht aan Kroatische klanten en Bosnische moslims, die zich verdedigden tegen de Servische agressie. Het oorlogsmateriaal was afkomstig uit opslagplaatsen van het voormalige Joegoslavische Volksleger. Daarnaast hebben ook verschillende Oost-Europese landen via een Sloveense haven wapens aan het front geleverd: Bulgarije, Polen, Oekraïne, Rusland en Roemenië.’
Cruciaal volgens Zgaga is dat het hele handeltje was opgezet door de Sloveense militaire en burgerlijke inlichtingendiensten, met goedkeuring van de betrokken ministers. Zgaga: ‘De politieke elites van de landen van ex-Joegoslavië hebben die illegale activiteiten twintig jaar lang verborgen; net daardoor is het rechtssysteem in de Balkan vandaag zo uitgehold. Die elites hebben miljoenen euro cash verdiend aan illegale wapenhandel.’
Wapentrafiek in kaart
Verschillende parlementaire onderzoekscommissies naar de feiten leverden in Slovenië niets op. Zgaga en Surc doorbraken de omerta.
‘In 2009 kregen we via de Wet op Openbaarheid van Bestuur toegang tot meer dan zesduizend gedeclassificeerde officiële documenten: berichten van inlichtingendiensten, scheepsdocumenten, cargomanifesten, weergaves van afgeluisterde telefoongesprekken, diplomatieke nota’s, enzovoort. Gedurende vier jaar hebben we de documenten samengebracht en geanalyseerd. Zo konden we de wapentrafiek in detail in kaart brengen: van het transport over de opslag tot de betaling.’
‘Alles was illegaal en gebeurde in het geheim. Daarom werd het goedje voornamelijk cash betaald. Op basis van officiële getuigenissen van senior inlichtingenofficieren weten we dat minstens zestig miljoen Duitse mark (zo’n dertig miljoen euro, kc) in cash beland is op het Sloveense ministerie van Defensie. Dat is allemaal verdwenen.’
De toenmalige minister van Defensie (1990-1994), Janez Jansa, is in februari 2012 voor de tweede keer verkozen tot premier van Slovenië. Zgaga: ‘Uitgerekend hij draagt de grootste verantwoordelijkheid, want hij heeft tientallen exportlicenties ondertekend. Daarom zeg ik: ons land wordt geleid door wapentrafikanten. Jansa zelf heeft op onze trilogie overigens helemaal niet gereageerd. Windstilte. Ook de grote media negeren de publicatie. Maar de lezers maken wel reclame onder mekaar. Intussen zijn alle drie de boeken in Slovenië beststellers geworden.’
Maak MO* mee mogelijk.
Word proMO* net als 2790 andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.
Meer verhalen
-
Reportage
-
Nieuws
-
Nieuws
-
Nieuws
-
Nieuws
-
Nieuws