Weerstand tegen Chinese groeiplannen

Zelfs binnen de regerende Communistische Partij klinken waarschuwingen dat de vernieuwingen zonder diepgaande politieke veranderingen niet meer zullen zijn dan een bestuurlijke verschuiving. Louter stroomlijnen en herafstemmen zou niet genoeg zijn om de corruptie, publieke onvrede en ecologische degradatie die de Chinese sociale stabiliteit bedreigen, te bestrijden.
Sinds de lancering van de markhervormingen dertig jaar geleden maakte Peking vijf rondes van bestuurlijke vernieuwing door. Die waren bedoeld om de bureaucratie te verminderen. De huidige ronde wordt gezien als de meest krachtige poging.
Het voorstel voor de nieuwste bestuurlijke verandering wordt vandaag gepresenteerd. Het plan is erop gericht een dienstbare overheid te creëren die aan betere controlemechanismen is onderworpen.
“Mensen klagen dat de overheid veel macht heeft maar geen duidelijk afgebakende verantwoordelijkheden. De hervorming moet de rol van de overheid als publieke dienstverlener verbeteren”, zegt Ding Ningning van het Centrum voor Ontwikkelingsonderzoek onder de Staatsraad.
Recente sneeuwstormen die een groot deel van centraal en zuidelijk China platlegden, lieten miljoenen mensen zonder stroom zitten. Miljoenen migranten die rond het Chinese Nieuwjaar op weg naar huis waren voor familiereünie, strandden onderweg. De problemen waren deels te wijten aan laks overheidsbeleid.

Eigenzinnig establishment

Hoewel president Hu Jintao en premier Wen Jiabao zich inzetten voor een gebalanceerde economie en een “harmonieuze samenleving”, slaagt Peking er nauwelijks in controle uit te oefenen over eigenzinnige regionale ambtenaren en het industriële establishment. “Het is continu duwen en trekken om ook maar enige vooruitgang te boeken”, zegt Sidney Rittenberg, een consultant die in politieke kringen verkeert. “Zelfs al zouden ze willen, de Chinese leiders kunnen niet elk gevecht aangaan.”
Aan het begin van de tweede termijn van vijf jaar, hebben president Hu en premier Wen ambitieuze plannen om de groei te matigen en zo de welvaart in het land beter te verdelen, het platteland te ontwikkelen en de milieuvervuiling tegen te gaan. De plannen omvatten onder meer de realisatie van enkele nieuwe ministeries voor transport en industrie, die beleid moeten ontwikkelen en implementeren.
Een ander voorstel is de oprichting van een groot ministerie voor gezondheidszorg. Dat moet het nieuwe gezondheidszorgplan van de Chinese overheid uitvoeren en nieuwe schandalen rond de kwaliteit van voedsel en medicijnen voorkomen. Ook wordt gewerkt aan de oprichting van een ministerie voor energie, maar in de Chinese media staan berichten dat die plannen worden tegengewerkt door de grote staatsoliebedrijven en bestaande energieagentschappen.
Verder wordt gesproken over de opwaardering van de Chinese milieuwaakhond, het Staatsagentschap voor Milieubescherming, tot ministerie. Een dergelijke stap zou betekenen dat het agentschap meer geld en invloed krijgt.
Al die plannen ondervinden weerstand vanuit de oude structuren en onder staatsbedrijven die bang zijn een groter deel van hun inkomsten te moeten afstaan om de welzijnszorg te financieren. Als de plannen zoals verwacht worden goedgekeurd door het Volkscongres, zal het jaren duren voordat de herstructurering is doorgevoerd. China zal echter direct stappen moeten ondernemen om de economische voorspoed, die beïnvloed wordt door binnenlandse inflatie en de wereldwijde neergang, in stand te houden.
Sommige communistische partijfunctionarissen waarschuwen dat China economische wanorde riskeert, tenzij het politieke hervormingen doorvoert waarin de macht van de partij beperkt wordt. “Het verouderde politieke systeem hindert de economische ontwikkeling”, staat in een recent onderzoeksrapport dat werd opgesteld door wetenschappers van de Centrale Partijschool die topfunctionarissen opleidt.
Het steeds verder ontluikende democratische bewustzijn bij het volk en de ernstige corruptie onder partij- en overheidsfunctionarissen maken politieke hervormingen een dringende noodzaak, staat in het rapport. Ze zien de opkomst van een vrije pers als een “onvermijdelijke trend”, als het land vooruitgang wil boeken in de strijd tegen corruptie.