Weerstand tegen sharia in Libië

“Sharia betekent in harmonie met de wet van God leven. Dat is het meest natuurlijke wat er is voor een moslim”, zegt Ibrahim Mashdoub, de imam van de al-Garamaldimoskee in de oude stad van Tripoli.

Maar hij aarzelt als de vragen specifieker worden. Moeten vrouwen hun haar bedekken? Mogen ze autorijden? Worden er handen van dieven afgehakt?

“Dat is het belangrijkste probleem als we het over de sharia hebben. Iedereen heeft een mening, maar niemand weet waar het echt over gaat”, zegt de 23-jarige Wail Mohammed, in een koffiehuis even verderop. “Over welke sharia hebben we het? Die van Pakistan? Die van Indonesië of die van Iran?”, zegt de werkloze vertaler Engels.

Religievrijheid

Voor leiders als sjeik Omar Mukhtar, die de scepter zwaait in het voormalige Khadaffi-bolwerk Bani Walid, is de keuze al gemaakt. “Alle Libiërs willen een sharia zoals in Qatar of de Verenigde Arabische Emiraten. Die zal voor de cohesie zorgen die het land nodig heeft na de oorlog”, zegt hij. Hij verwoordt daarmee ook het standpunt dat de Nationale Overgangsraad in de afgelopen weken naar buiten bracht.

Het is duidelijk dat de sharia van Qatar - waar vrouwen mogen autorijden en gebruik van alcohol tot op zekere hoogte is toegestaan - de meest populaire variant is onder Libiërs. Maar veel Libiërs zijn tegen een grondwet die gebaseerd is op de koran.

“De Overgangsraad criminaliseert bijna mensen die niet religieus zijn”, zegt Abdullah Zlitani, een prominente advocaat, in zijn kantoor in Gargaresh, een buurt in het zuidwesten van de Libische hoofdstad. “Ze willen mensen ervan overtuigen dat met een niet-islamitische grondwet de religievrijheid beperkt wordt en de prostitutie toeneemt. Dat is schandelijk.”

Imazigh

Niet alleen Libische atheïsten of agnosten zoals Zlitani willen een scheiding tussen staat en religie. Fathi Buzakhar is een moslim die het Imazigh Congres leidt, een organisatie voor de rechten van de Imazigh (Berbers), de grootste minderheid in Libië. Ongeveer 10 procent van de 6 miljoen Libiërs behoort tot de Imazigh.

“Scheiding tussen politiek en religie is essentieel voor de opbouw van een democratische staat, maar de nieuwe Libische interim-regering lijkt dat te zijn vergeten”, zegt Buzakhar. In de conceptgrondwet uit augustus worden zijn taal en volk niet erkend,  zegt hij. De minderheid had onder Khadaffi te maken met een wrede assimilatiepolitiek.

“We zijn niet alleen Arabieren, we hangen historisch gezien een zeer gematigde richting binnen de islam aan, het ibadisme. Onze geestelijken zijn bijna allemaal geëxecuteerd onder Khadaffi, zegt Buzakhar.

Polygamie

Libische vrouwen lijken het meest bang te zijn voor de nog niet nader gedefinieerde sharia. Veel vrouwen vragen zich af of ze hun man straks moeten “delen”, omdat de voorzitter van de Overgangsraad, Mustafa Adbuljalil controversiële uitspraken heeft gedaan over de legalisering van polygamie.

“Abuljalil herhaalt constant dat Libië de sharia gaat invoeren. Op 12 november deed hij dat nog tegenover Catherine Ashton, de hoge vertegenwoordiger voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid van de Europese Unie”, zegt Asma Hassan, een burgerrechtenactivist uit Tripoli. “Maar het is aan het Libische volk om daarover te besluiten, op democratische wijze.”
 
Er zijn zoveel versies van de sharia als er interpretaties van de koran zijn, zegt ze. “Wat er letterlijk in het heilige boek staat, is dat je als man met twee, drie of zelfs vier vrouwen kunt trouwen, maar dat het niet goed of eerlijk is. Sommige mensen zien het tweede deel van de zin kennelijk over het hoofd.”