Weinig vooruitgang in zaak vermoorde Russische advocaat

Dat het om een contractmoord zou gaan, staat voor verschillende media en mensenrechtengroepen reeds vast. De zelfverklaarde pogingen die de politie nu doet om de schutter te vatten, zijn onontbeerlijk om de opdrachtgever van de moord te vatten. Vladimir Markin, woordvoerder van de speciale onderzoekscommissie van de openbare aanklager, verklaarde gisteren dat het onderzoek zich toespitst op verschillende pistes. De prominente advocaat Markelov was immers voor velen een doorn in het oog, wat de waslijst aan verdachten redelijk lang maakt.

Joeri Boedanov – oorlogsheld met een ‘goed en zedig gedrag’

De meest voor de hand liggende verdachte is Joeri Boedanov, een voormalig gerespecteerd Russisch legercommandant. Stanislav Markelov werd neergeknald net na een persconferentie gaf, waarin hij fel van leer trok tegen de vervroegde vrijlating van Boedanov. Die werd beschuldigd, én veroordeeld, voor de moord op een Tsjetsjeense jongedame, Elza Koengajeva, in maart 2000. Vorige week vrijdag werd hij vervroegd vrijgelaten wegens “goed gedrag”,  wat een felle reactie teweegbracht bij mensenrechtenorganisaties en Markelov – de advocaat van de Koengajevfamilie. In de persconferentie kondigde hij aan, er alles aan te doen om Boedanov weer achter de tralies te krijgen. Hij had zelfs concrete plannen om zijn vrijlating aan te vechten voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

Boedanovs aanhangers

Visa Koengajev, de vader van de vermoorde Elza, verklaarde aan Russia Today dat Markelov hem had toevertrouwd meermaals met de dood te zijn bedreigd terwijl hij zich aan deze zaak wijdde. Bovendien deed de opmerkelijke opeenvolging van de feiten – de aankondiging én de moord –ook bij Nudri Nukhazjiev – de Tsjetsjeense ombudsman voor de mensenrechten – een belletje rinkelen. Aan de New York Times verklaarde hij dat: “Hoewel er nog geen sluitende bewijzen zijn, ben ik er zeer zeker van dat de moord gepleegd is door Boedanovs aanhangers en met zijn toestemming.”
Wie zijn die aanhangers van Boedanov dan? Voornamelijk extreem-nationalisten en racisten, die Boedanov eren voor zijn rol in de Russische aanvallen in Tsjetsjenië tijdens de jaren ’90 – eren. Dat Markelov hun grote held in 2003 voor het gerecht bracht, werd voor velen dan ook als een anti-Russische daad beschouwd.
Bovendien had Markelov zich enkele dagen voor zijn dood nog kritisch uitgelaten over de stuntelige gerechtelijke vervolging van de leider van één van die gewelddadige nationalistische groeperingen. Deze had een racistische mooord gepleegd, en zwierde vervolgens met enige trots de beelden op het internet.

Toeval of niet?

Volgens de officiële versie is Anastasia Baboerova slechts ‘toevallig’ neergeschoten, omdat ze de schutter probeerde aan te vallen, toen die Markelov in het hoofd knalde. Maar, volgens Sergej Solokov – redacteur van Novaja Gazeta, die door deze moord nu al zijn vierde journalist ziet verdwijnen – was Baboerova eveneens een doelwit van de moordenaar. Dit werpt een heel ander licht op de zaak. Baboerova publiceerde vorige week een bijzonder kritisch artikel, doorspekt met citaten van Markelov, over enkele Russische fascistische groeperingen.

Politkovskaja

Markelov maakte enkele jaren geleden naam als advocaat gespecialiseerd in mensenrechten en sociale rechtvaardigheid. In 2004 werd hij in de donkere krochten van de Moskovietische metro het ziekenhuis ingeslagen. Zijn aanvallers waren niet uit op zijn geld, maar gristen wel alle documenten mee, betreffende een rechtszaak waarin hij – de eveneens vermoorde Russische journaliste – Anna Politkovskaja verdedigde. De politie oordeelde toen dat Markelov zijn verwondingen veinsde. Zijn aanvallers gingen bijgevolg vrijuit .

Gemuilkorfd 

Verschillende media maken de vergelijking met de moord op Politkovskaja in 2006. Hoewel het proces nu volop aan de gang is, lopen de schutter én de opdrachtgever van die moord nog altijd op vrije voeten.
Journalisten of publieke figuren die zich kritisch uitlaten over het controversiële Russische optreden in Tsjetsjenië zijn wel vaker het slachtoffer van geweld. Vorige week nog werd Umar Israilov, één van die kritische stemmen, in Wenen neergeschoten toen hij uit een groentenwinkel kwam.
Israilov had in een interview met de New York Times enkele maanden geleden, laten verstaan dat hij door de Tsjetsjeense president Kadyrov – protégé van Poetin en door Politkovskaja subtiel de “hedendaagse Stalin” genoemd – persoonlijk was mishandeld, toen hij zich net iets te kritisch had uitgelaten over diens beleid.