Wel politieke wil, maar geen geld voor aidsbestrijding

Nigeria onderneemt ernstige inspanningen voor bewustmaking inzake HIV en
aids. In Indonesië is een nationale beweging tegen de ziekte opgestart en
China heeft vorig jaar in november voor het eerst een nationale conferentie
over aids-bestrijding georganiseerd. In Jamaica hebben de twee wetgevende
kamers vorig jaar een speciale sessie gehouden die volledig aan het
onderwerp was gewijd. De president van Bangladesh staat persoonlijk aan het
hoofd van de nationale anti-aidscampagne en in de Oekraïne is 2002
uitgeroepen tot ‘jaar tegen aids’. Eind vorig jaar hadden veertig landen in
zwart-Afrika een strategie tegen aids ontwikkeld. Twee jaar geleden hadden
slechts drie landen in de regio een nationale aidsraad, nu zijn er al 19
dergelijke instanties. HIV/aids stond dit jaar ook hoog op de agenda van
enkele politieke topbijeenkomsten, zoals de top van de G8 in Canada, het
Wereld Economisch Forum in New York en de Internationale Conferentie over
de Financiering van de Ontwikkeling in Mexico.

VN-secretaris-generaal Kofi Annan betreurt dat al deze politieke
inspanningen worden ondermijnd door een tekort aan externe financiering. De
meeste hard getroffen landen kunnen het zich niet veroorloven hun zwaar
belaste nationale budget nog meer aan te spreken. Een van de weinige
uitzonderingen is Zuid-Afrika, dat de investeringen in HIV-aidsprogramma’s
heeft verdrievoudigd tot ruim 91,5 miljoen euro. Tegen 2004 wil het land
nog eens dubbel zoveel uitgeven aan aidsbestrijding. Uganda, dat ook een
succesvolle anti-aidscampagne heeft opgezet, wil het budget voor onderzoek
en ontwikkeling in verband met aids tegen 2006 met 25 procent optrekken.
Volgens UNAIDS, het VN-agentschap voor aidsbestrijding, hebben de landen
met een laag en middelmatig inkomen in 2002 de helft meer uitgegeven aan
aids-bestrijding. De middelen waren afkomstig uit de nationale begroting,
van bilaterale en multilaterale hulp en van de privé-sector.

Veel landen melden dat hun mogelijkheden om geld uit te geven aan
anti-aidsprogramma’s ernstig worden beperkt door hun zware schuldenlast.
Annans grootste zorg is het gebrek aan internationale steun. In januari
2002 is een ‘Wereldfonds voor de Bestrijding van Aids, Tuberculose en
Malaria’ in het leven geroepen. De bedoeling was tot 2005 elk jaar ruim
tien miljard euro in te zamelen om deze drie ziekten op wereldschaal te
lijf te gaan. Vorige week maakte de raad van bestuur van het fonds nieuwe
cijfers bekend. Volgens deze schattingen zullen de financiële noden nog
aanzienlijk stijgen, zodat tegen 2007 al bijna 15,5 miljard dollar per jaar
zal nodig zijn om aids met succes aan te pakken.

Op dit moment heeft het fonds nog maar toezeggingen voor ongeveer 2,16
miljard euro. Dat is een tekort van meer dan 8 miljard op korte termijn en
meer dan 13 miljard op lange termijn. In april heeft het wereldfonds 58 van
de 300 ingediende financieringsaanvragen goedgekeurd, vooral met betrekking
tot retrovirale middelen tegen aids. De 58 projecten, afkomstig uit 40
ontwikkelingslanden, zullen de komende vijf jaar bijna 1,65 miljard euro
vergen. Naar schatting twee derde van dat geld zal opgaan aan de strijd
tegen aids, de rest aan de behandeling van tuberculose en malaria.

De VN maakt zich ernstige zorgen omdat de beloofde middelen voor het fonds
zo traag binnenstromen. Van de beloofde 2,16 miljard euro hebben de donors
nog maar goed 500 miljoen effectief betaald. De toezeggingen zijn afkomstig
van onder andere de Verenigde Staten, Canada, Groot-Brittannië, Frankrijk
en ook van de Bill en Melinda Gates-Stichting. Stephen Lewis, speciaal
adviseur van de VN over aids in Afrika, zegt dat er maanden lang helemaal
geen geld is geweest. Als er geen kentering komt, dreigen we in de
problemen te komen.