Wereldbank volgt oproep Soros voor meer transparantie in olie-en mijnbouwprojecten

Peter Woicke, algemeen directeur van International Finance Corporation
(IFC), de afdeling voor privé-kapitaal van de Wereldbank, spreekt klare
taal. We zouden al een flink deel van de weg afleggen als alle - en ik
beklemtoon ‘alle’ - energiebedrijven openbaar maken hoeveel royalty’s,
honoraria en andere baten ze aan hun gastlanden overmaken, verklaarde
Woicke.

De topman sluit zich daarmee aan bij de Publish What You Pay-campagne van
een rits ngo’s en George Soros, de beroemde internationale financier. In
juni van dit jaar sloegen zij de handen in elkaar om te ijveren voor meer
transparantie in de geldstromen van bedrijven naar lokale overheden van
ontwikkelingslanden. Hun actie wint duidelijk aan dynamiek: vorige maand
kregen ze ook al het gezelschap van de Britse premier Tony Blair.

De actievoerders willen niet van donquichotterie worden verdacht. We
geloven niet dat dit soort openbaarheid meteen de corruptie zal
terugdringen, verklaart Frank Vogl, vice-voorzitter van Transparency
International, maar het zal druk uitoefenen op de overheden om uit te
leggen wat ze met de ontvangen gelden doen. Volgens Woicke verplicht meer
financiële transparantie de regeringen van ontwikkelingslanden ook tot meer
doordachte investeringen, en wordt het weer een stukje moeilijker om
bijvoorbeeld illegaal wapens aan te kopen.

Voor de Wereldbank sluit de oproep ook een vraag in naar meer zelfonderzoek.
Volgens Global Witness, de ngo die de kruistocht voor transparantie
aanvoert, laten financiële instellingen zich vaak makkelijk overtuigen door
de plannen van grote mijnbouwbedrijven, terwijl betrokken burgers niet het
recht hebben te vragen wat er gebeurt met het geld dat hun was beloofd als
deel van de return van de opbrengsten van die projecten. Zo verdween volgens
Global Witness jaarlijks één miljard oliedollars uit de Angolese schatkist,
ongeveer een derde van het totale staatsinkomen. Zolang Chevron Texaco en
TotalfinaElf echter niet openbaar maken aan wie ze hoeveel geld stortten, is
het voor de Angolese civiele samenleving een onhaalbare klus uit te vissen
wie hoeveel boter op het hoofd heeft.

Oliereuzen als ExxonMobil en British Petroleum (BP) schermen in gevallen als
deze met de vertrouwelijkheid van de overeenkomsten met plaatselijke
autoriteiten en zeggen dat hun handen daarmee juridisch gebonden zijn. Maar
volgens critici beschouwen de bedrijven dergelijke overeenkomsten eerder als
een troef om concurrerende bedrijven voor te zijn.

Verscheidene overheden van ontwikkelingslanden geven toe dat ook zij
verantwoordelijk zijn en stippen aan dat zij maatregelen nemen om corruptie
te bestrijden. Maar ook de rijke landen moeten ook iets doen. Afrika kan
het niet alleen. Wij willen de corruptie uitroeien, (…) maar iemand moet
ook de andere kant aanpakken, verklaarde Timothy T. Thahane, minister van
Financiën van Lesotho vorig weekend op de jaarbijeenkomst van de Wereldbank
en het Internationaal Muntfonds (IMF). Vorige maand veroordeelde het
Hooggerechtshof van Lesotho een Canadese firma voor het betalen van
smeergeld om een miljardencontract binnen te rijven.

Olie-, gas- en mijnbouwbedrijven zijn erg belangrijk geworden voor de
economieën van de ontwikkelingslanden. Volgens actiegroepen hebben de
giganten een perverse voorkeur voor de minst ontwikkelde gebieden omdat de
civiele samenleving en overheid er zwakker staan. Vogl van Transparency
International vindt dat voor de implementatie van de campagne dan ook een
rol is weggelegd voor internationale instellingen als de Wereldbank, het IMF
en de Verenigde Naties.