Wereldverzamelaar

Burton diende eerst in het leger van Hare Majesteit in India –zowel in het huidige India als in Pakistan– en reisde daarna in dienst van Britse Genootschappen onder andere naar Mekka voor de hadj en naar Centraal-Afrika, op zoek naar de bronnen van de Nijl.
De kosmopolitische Bulgaarse auteur Ilja Trojanow schreef een meeslepende roman met Burton als hoofdpersoon. Burton moet het vertellerschap in deze roman wel delen met zijn ondergeschikten, die hun verhaal doen over deze vreemde man die zo geïnteresseerd was in de Andere, dat hij soms opging in de gebruiken en identiteiten die hij wilde bestuderen. Die veelheid aan vertelperspectieven verrijkt een verhaal dat anders al snel eenduidig zou worden. En passant leer je als lezer heel veel over de vreemde culturele gebruiken die onder de ambtenaren van het British Empire heersten, maar ook over hindoeïsme en islam in de Arabische landen en in Afrika, over de Arabieren en de Europeanen die elkaar tegenkwamen in de Afrikaanse binnenlanden…
Toch blijft De Wereldverzamelaar op de eerste plaats een vertelling waarin de persoonlijke motieven en reflecties van de diverse hoofdpersonen centraal staan. Dat levert veel meer schitterende passages op dan we hier kunnen citeren. Een voorbeeld: een lokale imam in Zanzibar vraagt aan de Afrikaanse gids die Burton vergezelde op zijn zoektocht naar de Nijlbronnen: ‘Waar ben jij bang voor?’ De man antwoordt: ‘Voor de taal van de simpele zielen, waarin jij en je soortgenoten elke ervaring vertalen. Wat ik allemaal heb gezien, past niet in de kale, kleine ruimtes waarin jij alles wilt onderbrengen.’
Wie geïnteresseerd is in de wortels van het hedendaagse culturendiscours, vindt hier een ontspannend en toch ook ontluisterend boek.
De wereldverzamelaar door Ilja Trojanow is uitgegeven door De Geus. 511 blzn. ISBN 978-90-445-0944-3