Wereldwijd meststoffentekort nog niet meteen voorbij

De meststofprijzen in Brazilië stegen de voorbije twaalf maanden met gemiddeld 73 procent, zeggen de officiële statistieken. Daardoor vertegenwoordigt kunstmest al 40 procent van de productiekost van sommige graansoorten, het dubbele van nauwelijks enkele jaren geleden, zeggen de landbouwers.
De prijsstijgingen zijn een gevolg van schaarste, op haar beurt een gevolg van ontoereikende investeringen door de grote bedrijven gedurende vele jaren. De investeringen waren gedaald doordat er met meststoffen weinig geld te verdienen viel.
Zo’n tendens corrigeren kost tijd, zegt Roberto Rodrigues, de voormalige landbouwminister van Brazilië, die nu een studiecentrum voor agrohandel leidt in São Paulo. “Er zullen minstens twee jaar zware investeringen nodig zijn” om de productie van meststoffen op te voeren en het evenwicht tussen vraag en aanbod te herstellen.
Maar ook zonder schaarste is er een probleem. De stikstofhoudende meststoffen, die het vaakst gebruikt worden, volgen de stijgende olieprijzen. Ook de prijs van veel pesticiden is gekoppeld aan de olieprijzen, en landbouwmachines verbruiken uiteraard ook veel diesel.  De vooruitzichten zijn dus weinig rooskleurig.

Potentieel

Met zijn eindeloze oppervlakte heeft Brazilië een “monumentaal” potentieel om zijn voedselproductie op te voeren, maar het kan dat niet doordat er te weinig meststoffen zijn, zegt Rodrigues. Het land moet twee derde van zijn kunstmest importeren. Vooral de centrale savannegebieden, waar de graan- en suikerrietteelt het sterkst groeien, hebben veel bemesting nodig. Het is daarom van groot belang naar nieuwe vormen van bemesting en naar nationale mineralenreserves te zoeken, zegt de oud-minister.
De beperking van het gebruik van kunstmest moet een prioriteit zijn, zegt Embrapa, het Braziliaanse netwerk van 41 onderzoekscentra voor landbouw en veeteelt. Embrapa bewees de sector de voorbije twee decennia grote diensten, onder meer door biotechnieken te ontwikkelen waardoor de sojaproductie, in Brazilië goed voor 60 miljoen ton per jaar, veel minder meststof nodig heeft. Dat spaart de producenten veel geld uit, verhoogt de productie en is milieuvriendelijk, zegt Embrapa. Gelijkaardige technieken gebruikt men nu ook voor de suikerrietteelt.

Kosten

De Braziliaanse graanproductie is meer dan verdubbeld sinds 1990. De bebouwde oppervlakte kende slechts een kleine uitbreiding maar het gebruik van meststoffen steeg met 178 procent, volgens gegevens van de Nationale Vereniging voor de Verspreiding van Meststoffen (ANDA). Coöperatieve en andere landbouworganisaties willen nu een mechanisme dat de prijsstijgingen verzacht, een voorwaarde om aan de groeiende vraag naar voedsel te kunnen voldoen.
 
De regering wil vooral de tarweproductie snel opvoeren om minder van invoer af te hangen. Brazilië verbruikt nu jaarlijks 12 miljoen ton tarwe en haalt daarvan twee derde in het buitenland. Maar deze plannen rijmen niet met de hoge meststofprijzen.
De regering zou bijvoorbeeld de heffing op zeetransport van 25 procent kunnen schrappen en zo de kostprijs voor meststoffen omlaag halen, zegt Torvaldo Marzola Filho, vicevoorzitter van de ANDA. De situatie verergert nog doordat sommige kunstmestproducerende landen de export bemoeilijken. China besloot de uitvoer van meststoffen met heffingen van 100 tot 135 procent te belasten. Brazilië blijft de dure kunstmest alleen maar invoeren omdat de hoge voedselprijzen dat compenseren, aldus Morzola.