West-Afrika weer op één lijn in EPA-onderhandelingen

De Economische Commissie voor West-Afrikaanse Staten (Ecowas) gaat tot juni 2009 de onderhandelingen met de EU coördineren. Dat is de nieuwe deadline voor het economische partnerschapsakkoord dat de EU al op 31 december van vorig jaar rond had willen hebben. Tegenstand van de meeste Ecowaslanden doorkruiste die plannen. De beslissing van de vijftien lidstaten van de Ecowas om weer samen te gaan onderhandelen is het gevolg van een bijeenkomst van de grootste economieën van het blok, Nigeria, Ivoorkust en Ghana, met het secretariaat van Ecowas in januari. Het verloop van die vergadering wordt nog altijd geheim gehouden.
De overeenkomst binnen de Ecowas kan een einde maken aan de onenigheid die de onderhandelingen met de EU in West-Afrika had veroorzaakt. Op Ivoorkust en Ghana na zijn alle lidstaten van de Ecowas ondanks forse Europese druk blijven weigeren een handelsakkoord met de EU te ondertekenen. Anders dan hun armere buurlanden, die door hun status als Minst Ontwikkelde Landen nog altijd tolvrij naar de EU kunnen exporteren, dreigden Ghana en Ivoorkust vanaf begin dit jaar veel hogere invoerheffingen te moeten betalen in de EU.
De Nigeriaanse economie is nog veel groter dan die van Ghana en Ivoorkust en haalt zijn inkomsten bijna uitsluitend uit de uitvoer van olie; daardoor kon ook Nigeria makkelijk nee zeggen tegen de EU. Nigeria, dat op zijn eentje goed voor 61 procent van het bruto binnenlands product van de Ecowas, wil zijn verwerkende nijverheid beschermen en is daardoor niet happig op vrijhandel met een grote concurrent als de EU.
Nigeria is een belangrijke afzetmarkt voor Ghana en Ivoorkust, en dat geeft de Nigeriaanse overheid een sterke troef in handen bij regionale onderhandelingen.
Het is niet duidelijk of Nigeria die kaart heeft ingezet om de twee landen weer op de Ecowas-lijn te krijgen.

Nigeriaanse druk?

Ndiogou Fall van de West-Afrikaanse boerenorganisatie ROPPA gelooft van wel. “Ivoorkust kreeg te horen dat het hogere invoerheffingen zou moeten betalen in Nigeria als het zich niet aansloot bij de Ecowas-standpunten in de onderhandelingen met de EU. Daarop kwam Ivoorkust terug op zijn vroegere houding.” Volgens Fall werd ook Ghana op die manier onder druk gezet.
Sommige West-Afrikaanse diplomaten ontkennen dat Nigeria zijn spierballen heeft laten rollen. “De vergadering van januari was niet vijandig”, zegt een diplomaat die niet wil worden genoemd.
“We zijn niet verdeeld”, zegt de diplomaat. “Ivoorkust en Ghana deden wat ze moesten doen om economische schade te vermijden. Maar hun voorlopige akkoorden met de EU zijn op ijs gelegd nu de Ecowas een gemeenschappelijk proces heeft opgestart. We zijn vastbesloten samen te werken aan een omvattend handelsakkoord met de EU. Een probleem is er alleen als de EU zegt “Ghana, ratificeer het interimakkoord alstublieft.”
Erg solide lijkt het Ecowas-front niet. Sinds Nigeria begin dit jaar het licht op groen zette, onderhandelen de Ecowas-landen weer over een gemeenschappelijk buitentarief. Maar dat plan valt in duigen als Ghana en Ivoorkust besluiten vast te houden aan hun bilaterale akkoorden met de EU.
Er zijn bovendien aanwijzingen dat Ivoorkust nog altijd bilateraal verder onderhandelt met de EU. Ken Ukaoha, de voorzitter van de Ghanese Vereniging van Handelaars, zegt dat er geruchten in die zin de ronde doen. En interne bron die anoniem wil blijven, bevestigt dat. Hij beschrijft de situatie als “tamelijk chaotisch.”
In elk geval staat er behoorlijk veel tijdsdruk op de onderhandelaars. De voorlopige akkoorden die Ghana en Ivoorkust met de EU heeft getekend, zeggen dat de twee landen hun handel vanaf 2009 moeten beginnen te liberaliseren. Dat wil zeggen dat de overige Ecowaslanden vanaf dan langs Ghana en Ivoorkust ook geconfronteerd kunnen worden met importproducten uit de EU waarop niet veel of helemaal geen invoerheffingen meer moesten worden betaald.