Wie wordt rijk van biodiversiteit?

In Canada slaagde een internationale vergadering over de toegang tot biodiversiteit en de verdeling van de opbrengsten ervan, er niet in de grote meningsverschillen uit de weg te ruimen.
Kunnen bedrijven vrij planten en dieren commercialiseren die ze uit de bossen van andere landen halen, en hoe moeten de bewoners van die wouden vergoed worden? Die vraag staat centraal bij de discussie over het zogenaamde Access and Benefits-Sharing (‘toegang en het verdelen van de opbrengsten’ - ABS). De internationale gemeenschap werkt aan een protocol over de kwestie, dat een onderdeel zou moeten worden van de Conventie over Biodiversiteit. Die conventie uit 1993 moet helpen de natuurlijke rijkdom op aarde te bewaren.

Contracten

Een driedaagse vergadering in Montreal over het ABS-protocol bracht geen eensgezindheid. Canada, dat samen met Colombia de vergadering voorzat, blijft zich verzetten tegen algemene afspraken rond de toegang tot biologische rijkdommen en de verdeling van de opbrengst ervan. Het land pleit voor contracten die geval per geval onderhandeld worden, afhankelijk van de grondstoffen waarom het gaat en de partijen die erbij betrokken zijn. Veel ontwikkelingslanden en actiegroepen vrezen dat inheemse volken en andere minderheden die in de rijkste natuurgebieden leven, daar de dupe van zullen worden.
Er wordt al sinds maart hard onderhandeld over het ABS-protocol. “Het is een heet onderwerp geworden”, zegt Jane Smart van de milieuorganisatie IUCN. “Aan een akkoord hangen belangrijke geldstromen vast. We roepen de regeringen op leiderschap te tonen en hun meningsverschillen te overwinnen.”
Het principe is dat universiteiten, onderzoeksinstellingen en bedrijven die geld verdienen met stoffen of genen die ze uit boomschors, slangengif of exotische bacteriën hebben gehaald, die opbrengst delen met de bewoners van de natuurgebieden waar die nuttige planten en dieren voorkomen. Inheemse volken en andere bewoners van die streken spelen immers een belangrijke rol bij de bescherming van de natuur, en moeten daarvoor vergoed worden. De eerlijke verdeling van de opbrengsten is dan ook een van de drie hoofddoelstellingen van de Biodiversiteitsconventie. Het verdrag moet er verder voor zorgen dat de natuurlijke rijkdom op aarde bewaard blijft en duurzaam gebruikt wordt.

Biodiversiteitstop

In oktober vindt in het Japanse Nagoya een grote biodiversiteitstop plaats. “Het is cruciaal dat het ABS-regime tegen dan rond is. Dat zou de weg vrijmaken voor de volledige uitvoering van de drie doelstellingen van de conventie”, zegt Cyriaque Sendashonga van de IUCN.
Maar of dat lukt, is dus verre van zeker. “We gaan naar Nagoya met een aantal essentiële zaken die nog moeten worden afgerond”, verklaarden de twee voorzitters van de vergadering in Montreal, de Canadees Timothy Hodges en Fernando Casas uit Colombia. Volgens hen zijn de landen die de conventie hebben ondertekend het erover eens dat de onderhandelingen over het ABS-protocol zo snel mogelijk klaar moeten zijn, ten laatste in Nagoya.
Het tegengaan van het verlies aan biodiversiteit is één van de Millenniumdoelstellingen waarover momenteel in New York op topniveau wordt vergaderd. Het doel was om tegen 2010 het tempo van dat verlies gevoelig in te dammen. Dat is niet gelukt. De VN schatten dat er tegenwoordig honderd keer sneller dier- en plantensoorten verdwijnen dan wanneer de natuur ongestoord haar gang zou kunnen gaan. Volgens de IUCN is 21 procent van de zoogdiersoorten, 30 procent van de amfibieën en 12 procent van de vogels op aarde met uitsterven bedreigd. Arme mensen zullen daardoor het hardst getroffen worden, want ze zijn voor een groot deel rechtstreeks van de natuur afhankelijk voor hun levensonderhoud.