Wonden nog niet geheeld in Rwanda

Tutsipresident Paul Kagame uitte scherpe kritiek op de internationale gemeenschap, die Kagame zelf medeplichtig vindt aan de genocide.
Tijdens een speech ter nagedachtenis van de slachtoffers beschuldigde president Kagame de internationale gemeenschap van nalatigheid. De VN trok zich terug na de moord op de 10 Belgische blauwhelmen.
President Kagame zei tegen AFP: “Wij (FPR) zijn niet zoals diegenen die de mensen die ze moesten beschermen verlaten hebben. Zij (de internationale gemeenschap) lieten de mensen achter om vermoord te worden. Zijn zij geen schuldigen? Ik denk dat er ook lafheid in het spel zit. Wij (FPR) zijn geen lafaards. Zij (de internationale gemeenschap) zijn een deel van die geschiedenis en de oorspronkelijke oorzaak van de genocide.”

Nieuwe naam?

Kagame heeft de genocide ook hernoemd tot “de genocide van Rwandese Tutsi’s”. Op de vraag waarom de genocide hernoemd werd, antwoordt Paul Kagame in het Afrikaanse weekblad Jeune Afrique: “We hebben het niet hernoemd, we hebben gewoon verduidelijkt wat het was. Een genocide is de geplande uitroeiing van een etnische groep, stam of religieus volk. Het is geen burgeroorlog.”
“In Rwanda, de groep waarop de genocide gericht was waren de Tutsi’s, alleen de Tutsi’s. De Hutus, die in 1994 iedereen hebben gedood, zijn geen slachtoffers van een gerichte genocide, maar werden voor andere redenen gedood. Iedereen begrijpt dat”, zegt Kagame.

Lokale rechtbanken

Ondertussen wordt er stilaan komaf gemaakt met het verleden van Rwanda. President Kagame zei: “Het leven moet verder gaan, we moeten blijven bouwen aan een betere toekomst.”
Dat doet de regering door lokale rechtbanken. Slachtoffers kunnen hun klacht neerleggen voor een raad van lokaal gerespecteerde mensen. Die beslist aan de hand van getuigenissen de straf voor de beschuldigde.
Tegenstanders zeggen echter dat mensen misdaden toegeven die ze niet hebben gedaan, om zo een lichtere straf te krijgen of vrijuit te gaan. Op deze manier zijn al ongeveer een miljoen mensen berecht. Het totale project kost de regering 2 miljoen dollar. Dat staat in schril contrast tot de officiële rechtbank van de VN, dat de aanzetters van de genocide veroordeeld, dat sinds 1994 al 1 miljard dollar heeft gekost en nog maar 44 mensen heeft berecht.

Nieuwe begraafplaats

Rwanda heeft ook aangekongdigd dat ze zo’n 11.000 lijken terug gaat begraven. Die liggen nu aan het Victoriameer in Oeganda. Die zijn daar in 1994 aangespoeld nadat ze in Rwanda in de Nyabarongorivier zijn gegooid. Die mondt uiteindelijk uit in het Victoriameer.
Rwanda heeft het land al gekocht van Oeganda. President Kagame wil de lijken binnen de 100 dagen een officiële begrafenis geven. Drie nieuwe massabegraafplaatsen zullen daarvoor worden aangemaakt. Het is niet bekend of die in Oeganda of in Rwanda zal zijn.

Kerk is verantwoordelijk

Volgens de hoofdredacteur van Afrol Nieuws, Rainer Chr. Henning, heeft de Kerk ook een belangrijke rol gespeeld in de genocide. Zij hebben de Hutu’s in de genocide gesteund. Bisschop Musabyimana heeft op 7 mei 1994, een maand na het begin van de genocide, openlijk gezegd dat hij niets heeft tegen het doden van de Tutsi’s.
Maar de verantwoordelijkheid van de Kerk gaat nog verder. Volgens een getuige op een Belgisch proces in mei 2001 hebben twee nonnen meegeholpen met het vermoorden van de Tutsi’s.
Op 22 april 1994 werd een garage vol Tutsi’s in brand gestoken. Hiervoor zouden de twee nonnen de benzine geleverd hebben. Ook werden veel Tutsi’s vermoord in de kerken waar ze toevlucht hadden gezocht. Van alle internationale gemeenschappen die mee verantwoordelijk waren voor de genocide heeft enkel de Rooms-Katholieke kerk zijn excuses nog niet aangeboden.

Verdeel en heers

De Belgen pasten in 1916 het oeroude principe van verdeel en heers toe in Rwanda. De bevolking werd ingedeeld in Hutu’s en Tutsi’s op basis van hun uiterlijk. De Tutsi’s werden gezien als een superieur ras en regeerden over het land.
Het verzet tegen de Tutsi’s groeide en het resultaat was een eerste reeks rellen in 1959, waarin meer dan 20.000 Hutu’s werden vermoord. Duizenden andere vluchtten naar de buurlanden Burundi, Tanzania en Oeganda. Na de onafhankelijkheid van België namen de Hutu’s ook het roer over.
De Tutsi’s in de buurlanden richtten het Rwandees Patriotistisch Front (FPR) op. Samen met gematigde Hutu’s wilde het FPR de onpopulaire president Juvenal Habyarimana afzetten. Habyarimana beschuldigde toen de Tutsi’s in het land van samenwerking met de FPR, onder leiding van huidig president Kagame. Die viel het land in 1990 binnen.
In begin jaren ’90 beraamde de Huturegering volgens Afrol hoofdredacteur Rainer Chr. Henning al een“definitiefe oplossing tegen het Tutsiprobleem.”  Haatpropaganda werd verspreid onder de Hutu’s en er werd bepaald wie zeker moest sterven. Er werd aangemaand om ‘de kakkerlakken’ te doden.

Vliegtuig

De genocide zelf begon na het neerschieten van het vliegtuig van president Habyarimana op 6 april 1994. Het franse gerecht heeft Kagame beschuldigd van (het bevel geven tot) het neerhalen van het vliegtuig. De Huturegering legde meteen de schuld bij de Tutsi’s en de gematigde Hutu’s. Ze verspreidden dit bericht ook via de radio.
Binnen enkele uren ging er een moordzuchtige golf door het land heen. Die resulteerde in een ongeveer 100 dagen durende genocide en, volgens de laatste cijfers van de VN, 1,2 miljoen doden. Het einde kwam met het overnemen van de Rwandese hoofdstad Kigali door het FPR.