Yasukuni-tempel niet enige struikelblok in relatie China en Japan

China hoopt dat Shinzo Abe, de opvolger van de Japanse premier Junichiro Koizumi, de Yasukuni-tempel laat voor wat hij is. Koizumi’s bezoeken aan het schrijn, waar naast slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog ook oorlogsmisdadigers worden geëerd, werden de afgelopen jaren symbool voor de verslechterde relatie tussen China en zijn voormalige kolonisator.
Het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken legt de oorzaak van het dieptepunt in de betrekkingen tussen China en Japan bij de Japanse leiders en hun “koppig eerbetoon aan de Yasukuni-schrijn.” Peking en Tokio herstelden pas in 1972 hun diplomatieke betrekkingen.

Tot nu toe heeft Abe zich niet uitgelaten over mogelijke bezoeken aan Yasukuni. In het verleden heeft hij Koizumi publiekelijk gesteund in zijn bezoeken aan het schrijn. Abe bezocht het schrijn in april in het geheim.

Abe zou wel pragmatischer en flexibeler zijn dan zijn voorganger. Tijdens zijn verkiezingscampagne beloofde hij zich ervoor te zullen inzetten om de relaties met buurlanden China en Zuid-Korea te verbeteren. Uit verschillende onderzoeken van grote Japanse kranten blijkt bovendien dat meer dan de helft van de Japanners de bezoeken van Koizumi aan Yasukuni afkeurt.

Maar zelfs als de nieuwe premier Abe het pad van zijn voorganger niet volgt, dan nog is de frictie tussen de Aziatische buurlanden niet zomaar voorbij. Yasukuni is slechts een symptoom van veel dieper liggende spanningen op het terrein van geopolitieke rivaliteit, zeggen deskundigen. Japan, assertiever dan vroeger, reageert op de economische en militaire dominantie van China.

De verbluffende economische groei die China de afgelopen jaren liet zien en de opkomst van het land als economische speler van belang, vallen samen met een herbeschouwing van de internationale rol van Japan. Japan heeft onder meer plannen om de zestig jaar oude pacifistische grondwet en de rol van het Japanse leger te herzien.

De Japanse grondwet werd geschreven tijdens de Amerikaanse bezetting en bevat anti-oorlogsclausules die ervoor zorgen dat de Japanse troepen alleen mogen functioneren als ‘zelfverdedigingstroepen’, niet als een leger. Conservatieve Japanse politici zeggen dat de grondwet niet meer van deze tijd is, omdat het politieke landschap in de eenentwintigste eeuw sterk veranderd is. Ze verwijzen onder meer naar de Chinese bezetting van Tibet, de recente modernisering van het Chinese leger en de nucleaire ontwikkelingen in Noord-Korea.

Onder het premierschap van Koizumi klonk vanuit de regerende Liberale Democratische Partij (LDP) steeds luider de roep om het leger te versterken en de Japanse leidersrol in de regio te herbeschouwen.

“De manier waarop Abe om zal gaan met de erfenis van Koizumi, zal bepalend zijn voor de internationale rol van Japan en het buitenlandse beleid voor de komende jaren”, zegt politiek waarnemer Zhou Qingan. “Abe mag dan een pragmatische conservatief zijn, hij stamt ook uit een invloedrijke familie van Japanse politici en openlijke nationalisten.”

Uit een recente opiniepeiling blijkt dat negatieve gevoelens van Japanners over China de afgelopen jaren toenamen. Ongeveer 93 procent van de ondervraagde Japanners zei het militair sterker wordend China als een bedreiging te ervaren.

Het onderzoek van PEW Global Attitudes dat eerder deze maand verscheen, wees ook uit dat een aanzienlijk deel van de Japanners, Indiërs, Russen en zelfs Amerikanen gelooft dat China in 2056 de militaire grootmacht in de wereld zal zijn.

Met de toenemende invloed van China neemt ook de rivaliteit tussen Peking en Tokio toe. Dat uitte zich onder meer in gespannen diplomatieke verhoudingen. De laatste twee jaar lagen de buurlanden met elkaar in de clinch over de voorgestelde hervorming van de Verenigde Naties, oliecontracten in Centraal-Azië en Afrika en fossiele brandstoffen in de Oost-Chinese Zee. Terwijl de economische verhouding goed bleef - China verdrong de VS als grootste handelspartner van Japan - verslechterden de diplomatieke betrekkingen met elk bezoek van Koizumi aan de Yasukuni-tempel.

Dit jaar vervulde de premier een oude belofte, namelijk dat hij het schrijn zou bezoeken op 15 augustus, de verjaardag van de Japanse capitulatie die leidde tot het einde van de Tweede Wereldoorlog in 1945.

Met het bezoek provoceerde Japan de buurlanden die leden onder de Japanse agressie. In een tentoonstelling werd bovendien de Japanse agressie in de regio afgeschilderd als zelfverdediging. Moordpartijen, zoals het bloedbad in 1937 tijdens de Japanse invasie in Nanjing, waarbij 300.000 Chinezen omkwamen, werden in de tentoonstelling gebagatelliseerd.

De banden tussen China en Japan kunnen alleen hersteld worden als de geschiedenis eerlijk verteld wordt, zei de Chinese woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken, Qin Gang, onlangs tijdens een persconferentie.

Chinese commentatoren betwijfelen echter of de Japanse publieke opinie Abe’s nationalistische agenda kan beïnvloeden. “De stemming is de laatste jaren in Japan zo nationalistisch dat de politieke en sociale elite zich op de vlakte hield”, zegt Huo Jiangang, analist van het Chinese Instituut voor Hedendaagse Internationale Relaties. “Ik heb niet het idee dat dit in de nabije toekomst zal veranderen.”

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.